Gemeente,
‘Want mijn ziel is verzadigd van ellende, mijn leven raakt bijna het graf…’
Broeders en zusters, psalm 88 is één van de ‘Maschil’-psalmen. ‘Maschil’ betekent ‘onderwijzing’ (zo wordt het ook vertaald in de titel) : het betreft een onderwijzing om te komen tot wijsheid. Deze psalm is een uitzonderlijk hoofdstuk in onze bijbel. Het is ongetwijfeld de meest duistere en meest droevige psalm van alle 150 psalmen! Nu zijn er wel meerdere psalmen die spreken van ellende en lijden, maar die eindigen allemaal positief : in hoop en vertroosting. Deze psalm (88) echter begint met ellende en miserie, die alleen maar toeneemt naar het einde toe. Bemerk dan ook dat het laatste woord van deze psalm het woordje ‘duisternis’ is! Deze psalm is één lang gerekte schreeuw van ellende, zonder hoop, zonder vertroosting… die eindigt in duisternis!
Wat mij betreft, ik ben blij dat deze psalm in onze bijbel staat. Veel gelovigen denken wel eens dat de schrijver van psalm 88 iemand was die maar een zwak geloof had. Om zo’n psalm te schrijven, om zo depressief te zijn, moet je toch maar een klein geloof hebben, denken ze. Want iemand met een sterk geloof laat zich toch niet terneer drukken! Iemand met een sterk geloof is toch altijd gezegend en overwint zijn of haar moeilijkheden… toch? Allesbehalve, broeders en zusters!
Waarschijnlijk is Heman, de schrijver van deze psalm, de Heman uit 1 Kron. 15 : 17 – 19 : één van de drie belangrijkste tempelzangers uit de tijd van koning David. Heman was ook de kleinzoon van de profeet Samuël. Geen zwakke kleingelovige, maar een man van diepe wijsheid. Daarom staat deze psalm ook in de bijbel als ‘Maschil’ : onderwijzing tot wijsheid. Want ook deze psalm is ‘Woord van God’!, laten we dat niet vergeten!
En dat is heel bijzonder, broeders en zusters! Want deze uitzonderlijk deprimerende psalm is toch eigenlijk niets minder dan een geloofs-crisis. Denk U eens in dat we zoals deze psalm zouden beginnen spreken in de kerk. Zo je ziel ontbloten in rauwe eerlijkheid is toch riskant. Mensen verwachten toch altijd dat het ‘goed’ met je gaat. Dat je alles onder controle hebt. Dat je geloof rotsvast is… Ja, dat je op alles een pasklaar bijbels antwoord hebt…. Als dat dan niet zo blijkt te zijn, ben je toch… zwak?
Je wordt toch altijd geacht een superheilige te zijn? Een model, een voorbeeld voor de anderen?… Als we zo zouden spreken in de kerk zoals deze psalm spreekt tot ons, zouden mensen toch denken : dat ie maar snel z’n bijbel leest, of naar opbouwende preken luistert… Wat een zwak geloof, toch?…
En toch staat deze psalm in de bijbel, in het Woord van God! Hebben we ons al ooit eens afgevraagd waarom de oude Israëlieten zo’n psalm schreven en ook nog eens in hun meest heilige boek plaatsten? Is het misschien bedoeld als voorbeeld hoe je niet moet geloven??… Nee, want deze psalm is ‘Maschil’ (onderwijzing tot wijsheid)!
Gevoelen dat God ver weg is, ja God-verlatenheid, is een essentieel deel van onze bijbel en kan niet zomaar genegeerd worden. Zo’n gevoel van God-verlatenheid, het dal van diepe duisternis, wordt in de bijbel nooit geoordeeld, nooit veroordeeld! Denk aan Job, denk aan de aanklacht van Job, waarvan God uiteindelijk zegt : Job heeft juist over Mij gesproken! Niet de vrienden die met allerlei ‘godsdienstige’ argumenten afkwamen. Nee, niet hen… Maar Job, in zijn God-verlatenheid, heeft juist over God gesproken. Ja, zelfs Jezus moest van die bittere dronk proeven aan het kruis : ‘Mijn God, mijn God, waarom heb je mij verlaten?’ (ook al uit een psalm : 22:1).
Deze uitdrukkingen in de bijbel van God-verlatenheid zijn geen goddeloze ogenblikken, bewijs dat er iets mis is met je geloof, en dat je dus zwak staat ofzo. Nee, het zijn de ervaringen van mannen en vrouwen van diep geloof. Ja, het zijn vaak voorkomende ervaringen bij gelovigen. Mocht U zoiets nog nooit ervaren hebben dan bent U uitzonderlijk gezegend, of is er iets met je geloof.
Wat mij betreft, ik ben blij dat deze psalm in de bijbel staat, en dat hij voor de verandering niet eindigt op een positieve noot : ‘Geliefden en vrienden hebt U ver van mij verwijderd, mijn bekenden zijn duisternis…’ Voelen we ons niet zo, op bepaalde punten in ons leven (of zelfs gans uw leven)? Dat onze beste vrienden eenzaamheid zijn, ellende en depressie?? Voor sommige mensen, gelovigen is dat zo…. Ons geloof wankelt, en we zijn helemaal niet zeker omtrent God of wat dan ook… En we schudden onze vuist naar God…
Daarom staat deze psalm in de bijbel! Want laten we niet vergeten, het is een ‘maschil’, een onderwijzing tot wijsheid. De wijsheid dat het leven helemaal niet zo rooskleurig is, zoals men ons vaak wil doen geloven (ook in de kerk).
Wat kunnen we dan doen wanneer het leven een dal van diepe duisternis geworden is? Het antwoord staat ook in onze psalm, broeders en zusters! Vers 2 : ‘… ik kom voor U, en ik roep‘! Vers 3 : ‘Laat mijn gebed voor Uw aangezicht komen…’ Vers 10 : ‘ik roep tot U de hele dag…’ Vers 14 : ‘Ik echter, Ik roep tot U HEERE, mijn gebed komt U tegemoet in de morgen.’
Heman, de schrijver van de psalm, bleef bidden : in het begin van de psalm, in het midden, en op het einde. Dit is de wijsheid die deze psalm ons wil leren. Zelfs al wankel je, zelfs al sluipt ongeloof je leven binnen, zelfs al bevind je je in het dal van diepe duisternis : BLIJF BIDDEN !! Deze psalm wil ons leren (onderwijzen!) hoe we moeten bidden!
Bidden is iets, broeders en zusters, dat we makkelijk verwaarlozen. Hier en daar eens een schietgebedje, meestal om iets te vragen. Of we bidden iets dat we van buiten geleerd hebben, zoals het Onze Vader… Maar bidden is zo veel meer! Gebed is het verlangen van de ziel om te communiceren met de Hoogste. Het is het verlangen van het hart om van aangezicht tot aangezicht te spreken, te delen met God wat ons bezielt. Daarom moeten we leren juist te bidden, en dat is wat deze psalm ons ook wil tonen.
En daarom ten eerste : vertel aan God de ganse zaak van je leven! Neem een voorbeeld aan Heman in deze psalm : hij schrijft van zich af alle duistere plaatsen waar hij doorheen moet. Vertel aan God niet alleen over je zonden, maar ook over je verdriet, je lijden, datgene waarop je hoopt, je angsten, enzovoorts… Ga naar je kamer, sluit de deur, en vertel God alles over jezelf. Heb je moeite met woorden? Ze zijn niet altijd makkelijk om te vinden. Gebruik dan geen woorden, maar wel de beweging van je gedachten. Want onze God is een God die de gedachten kent nog voor we ze uitspreken. Verberg niets voor Hem! Vertel Hem over je zonden. Vertel Hem over je wanhopige pogingen om jezelf te verbeteren. Vertel Hem over je falen. Vertel Hem over je valse hoop op verkeerde dingen. Vertel Hem over al je blunders… En bidt dan : ‘Heere, ik begrijp me zelf niet volledig, maar U begrijpt mij wel. Handel met mij naar Uw wijsheid, en maak mij tot Uw knecht! Doet Gij datgene in mijn leven wat ik zelf niet kan!’…
Ten tweede : bidt zo natuurlijk mogelijk. We denken vaak dat als we bidden we er een literair meesterwerkje van moeten maken… wat we eigenlijk niet kunnen, en daarom bidden we zo weinig. Maar dat hoeft helemaal niet! Zie naar Heman in de psalm : (vers2) : ‘ik kom voor U en ik roep!…’ De psalmist ‘roept’ in zijn gebed : roepen om hulp (letterlijk). Het beste gebed is zo’n roepen, zo’n schreeuwen om hulp. Geen literair-cultureel verantwoord meesterwerk, maar een rauw en eerlijk roepen om hulp! De meest natuurlijke uitdrukking die het hart kan geven aan je innerlijke pijn.
Ten derde : geloof, vertrouw op die eerste woorden van de psalmist (vers 2) : ‘HEERE, God van mijn heil…’ In het Hebreeuws staat er eigenlijk : ‘JHWH (Adonai, haSjem), Elohim Yeshua’ : Yeshua is het woord waarvan de naam ‘Jozua (Jezus)’ is afgeleid, en betekent letterlijk ‘verlossing, redding, heil’. Eigenlijk mag je als christen zelfs in dat Hebreeuwse ‘Yeshua’ de naam Jezus zien! Bidt dan met dit vertrouwen in je hart : dat redding en verlossing van de HEERE komt, door Yeshua (Jezus) heen! Alleen God kan ons zo redden! Bidt in het volste vertrouwen van dit feit, zelfs al blijkt de rest van je ‘psalm’ (je leven) tegen te vallen. Zelfs al komt er schijnbaar (nog) geen antwoord en blijft de pijn duren, Hij is er voor ons en draagt ons, ook wanneer het leven ondraaglijk mag worden. Zijn verlossing is er, zelfs al lijkt alles op het tegenovergestelde! Dat moeten we geloven, daar moeten we op vertrouwen!
Ten vierde : bidt vaak en veel! Zoals de psalmist van psalm 88 : vers 2 : ‘overdag en in de nacht kom ik voor U en roep ik…’ Vers 10 : ‘HEERE, ik roep tot U de hele dag…’ Vers 14 : ‘mijn gebed komt U tegemoet in de morgen…’ Dat zijn gebed God al ontmoet in de morgen, toont ons dat gebed het eerste is wat de psalmist doet in de vroege morgen. Zo moet dat ook bij ons zijn, broeders en zusters. Eigenlijk is er geen ogenblik in je leven wanneer je niet zou kunnen bidden. Daar moeten we doordrongen van worden, dat we elk ogenblik leren spreken met God!
Ten vijfde mogen we leren uit de psalm dat hoe slechter het met ons gaat, hoe meer we moeten bidden! De psalmist was overweldigd door allerlei problemen, lijden en verdriet : vers 4 : ‘Mijn ziel is verzadigd van ellende…’… Toch bleef hij bidden! Ja, het is juist dan dat je moet blijven bidden. Ga naar God met al je problemen. Hoe zwaarder je kar geladen is, hoe meer paarden je nodig hebt om dat alles vooruit te doen gaan. Gebed is als een werkpaard : hoe zwaarder het leven, hoe meer je er nodig hebt om in beweging te blijven.
Ja, de psalmist was de dood nabij : vers 4 : ‘mijn leven raakt bijna het graf…’ Is het niet juist dan dat je nog meer moet bidden? Wanneer het aardse einde nadert en je toch juist dichter bij God komt? Dat is toch HET moment om steeds meer en meer in gesprek met God te komen!
Ja, de psalmist had het leven eigenlijk opgegeven : vers 5 : ‘Ik word gerekend tot hen die in de kuil neerdalen, ik ben geworden als een man zonder kracht…’ Uiterste depressie en moedeloosheid. Juist dan moet je blijven bidden. Ik wil niet doen uitschijnen alsof dit makkelijk is ofzo. Nee, ik weet maar al te goed hoe duister het leven kan worden. Ja, zodat zelfs woorden er niet meer zijn… Bidt desnoods : Vader, geef mij opnieuw woorden zodat ik kan bidden tot U!
Broeders en zusters, dit is de ‘maschil’ (de onderwijzing) van psalm 88 : blijf bidden. Blijf roepen om hulp tot God. Het kan niet anders of Hij zal antwoorden. Let op : er kunnen soms jaren voorbijgaan voor er een antwoord komt, of misschien beter gezegd : voor we het antwoord dat er wel degelijk komt, kunnen zien in ons leven. Soms zijn we niet alleen in een dal van diepe duisternis, maar hebben we ook nog eens zelf onze ogen gesloten, zodat we het lichtschijnsel dat komt, in ‘t eerste ogenblik niet eens zien, terwijl het er wel al is.
Zelfs al is er schijnbaar niet ogenblikkelijk antwoord, BLIJF BIDDEN. Want de God die we bidden is een genadig God. We smeken een liefdevolle God die Zijn eigen zoon gaf om te sterven voor ons zondaren. Daarom moet Hij en zal Hij antwoorden, want Hij is een God van genade!
Meer nog, we hebben de belofte in de Schriften dat Hij ons zal horen. Psalm 50:15 : ‘Roep Mij aan (bidden!) in de dag van benauwdheid (psalm 88!); Ik zal u eruit helpen en u zult Mij eren!…’ Geef de moed niet op! Zolang we vasthouden aan deze God is er hoop! Daarom, blijf bidden : elke dag, elke morgen, elke middag, elke avond. Kom tot Hem, en stort uw hart uit voor Hem. Broeders en zusters, zelfs al rest er ons niets anders dan duisternis, bidt elke dag om Zijn genadig licht in je leven!
Voorbede.
Hemelse Vader,
het leven is soms niets anders dan duisternis.
Soms rest er ons geen lach meer, geen hoop meer…
Onze woorden lijken dan uitgestorven.
We dalen af in het dal van diepe duisternis :
ziekte, lijden, verdriet, de dood… komen over ons
en zijn als onze enige vrienden in deze wereld.
En zelfs al lijkt dan alle hoop vervlogen,
sta niet toe, Vader, dat we zouden ophouden te bidden.
Schenk ons elke dag opnieuw de kracht
om te blijven praten, ja te roepen tot U.
Wij hebben U nodig, Vader!
Zonder U verbleekt alles tot leegte en dood.
Schenk ons elke dag opnieuw ‘woorden’.
Woorden die wij mogen uitstorten voor U.
En mochten wij mensen kennen
die leven in het dal van diepe duisternis,
geef ons de kracht om daar te zijn voor hen!
Werk Uw liefde, geloof en hoop door ons heen,
zodat Uw licht tot hen mag komen,
wanneer zij in de hoogste nood verkeren.
Maak ons tot beelddragers van U in deze verloren wereld.
Brengers van licht in deze duisternis.
Sta nooit toe dat we zouden ophouden te bidden :
te praten met U als met een vriend.
Wees Gij ons genadig in en door Jezus de Christus.
Amen.
Bijbelse Preken 