Bijbelse Preken

Gemeente,

‘Was mij schoon van mijn ongerechtigheid, reinig mij van mijn zonde. Want ik ken mijn overtredingen, mijn zonde staat mij voortdurend voor ogen…’

Deze psalm, de vierde boetpsalm, is een psalm van David… Een ‘boetpsalm’ staat er geschreven… wij zouden het tegenwoordig een ‘schuldbelijdenis’ noemen! En het is mijn ervaring dat heel wat kerken in België en Nederland daar eigenlijk niets meer mee te maken willen hebben. Een ‘moderne’ kerk doet geen schuldbelijdenis meer, want dat is zo… deprimerend… negatief… En een kerk moet toch een blijde boodschap hebben… positief zijn… zo lok je mensen naar de kerk, toch?… (Ja, in een aantal kerken word ik als spreker zelfs niet meer gevraagd, omdat ik de schuldbelijdenis, in ‘t begin van de eredienst, te ‘zwaar’ maak (heet dat dan)… of omdat ik te vaak preek over zonde en schuld.)

Maar hoe kun je nu een ‘blijde’ boodschap hebben als alles toch al rozegeur en maneschijn is? Waarom zouden we ‘blij’ worden door de boodschap als we om te beginnen toch al niet verdrietig waren? Of met andere woorden hoe kunnen we de waarde van het kruis van Golgotha ervaren in ons leven als we onze schuld niet (willen) beseffen?

En dit, broeders en zusters, is iets wat we kunnen leren van David, hier in onze tekstlezing van Psalm 51 … het belijden van een diepe, diepe innerlijke schuld tegenover God. Schuldbelijdenis is het kader waarbinnen het christelijk leven zich dient af te spelen, zich moet afspelen. De bijbel staat er trouwens vol van : onze schuld en onze ‘zonde’ komen voortdurend terug… En akkoord, er zijn daarnaast nog een heleboel andere thema’s die we uiteraard ook niet mogen verwaarlozen en die misschien dan in die ‘moderne’ kerken geaccentueerd worden, maar ook zonde belijden hoort daar bij!
1 Joh 1:9 : ‘Als wij onze zonden belijden is Hij (God) getrouw en rechtvaardig om ons de zonden te vergeven en ons te reinigen van alle ongerechtigheid…’ God schenkt vergeving en een christen dient dan ook zijn schuld te belijden. Dat is het patroon van ons geloof, broeders en zusters.

Veelal zijn ‘moderne christenen’ naar mijn ervaring allergisch voor het woordje ‘zonde’… waarbij men automatisch denkt aan de meest vreselijke dingen : moord en doodslag bijvoorbeeld, en dan zegt men uiteraard : ja, maar ik heb toch geen ‘zonde’ (ik heb nog niemand vermoord!)… dus dat valt dan toch allemaal best mee in m’n leven, zeggen ze… waarom dan altijd dat belijden van zonde?…

Omdat ‘zonde’ zoveel meer is, broeders en zusters! Letterlijk komt het van een woord dat ‘doel gemist’ betekent. En het doel van de mens is toch het grote gebod : heb je naaste lief als jezelf… Dat is het doel waartoe God ons gemaakt heeft. Zonde nu is dat doel missen of met andere woorden : zonde is elk ogenblik in je leven waarin je je naaste niet lief hebt gehad! … En hoe vaak zondig ik dan niet? Vaak zelfs door alleen maar te kijken naar iemand! We zien naar het uiterlijk, het kleurtje, de klederen die iemand draagt…. en automatisch steken we hem of haar in een hokje… we zeggen : tsja, ‘t zal wel zus of zo zijn… en we oordelen over die naaste! Ik zie naar het gelaat van mijn naaste en ik zondig!…

Deze schuld belijden, deze ‘zonde’ belijden is ook veel meer dan enkel maar ‘vergeving vragen’. Want eigenlijk hebben we al vergeving ontvangen voor alle zonden in ons leven, toen Jezus voor ons stierf aan het kruis van Golgotha. Eigenlijk is er geen zonde meer in ons leven die nog steeds on-vergeven is. Dit is dan ook de ‘blijde’ boodschap!
Maar wat is ‘schuld belijden’ dan? Als het eigenlijk geen vragen om vergeving is (want dat hebben we al door het werk van Jezus). Het Griekse woord voor ‘belijden’ (homologeoo) dat in 1 Joh 1 : 9 gebruikt wordt, betekent eigenlijk letterlijk ‘hetzelfde zeggen wat een ander zegt’… of met andere woorden, schuld belijden is ‘bevestigen wat de Ander (God) zegt’! Schuld belijden is dus instemmen met God dat je inderdaad gezondigd hebt…. dat je inderdaad voortdurend tekort schiet op het vlak van naastenliefde in je leven. Dat bevestigen, dat belijden! Beseffen dat het werkelijk zo gesteld is in je leven. En daarom komen tot berouw! En dan trachtten om te keren (bekering!) van die foute levensweg.

In Psalm 51 mogen we nu het patroon observeren van zo’n ware schuldbelijdenis voor God! En een ware schuldbelijdenis omvat blijkbaar 3 aspecten die we in het juiste kader moeten plaatsen. We moeten namelijk een juiste kijk krijgen op zonde, een juiste kijk op God, en een juiste kijk op onszelf.

Ten eerste dus : een juiste kijk krijgen op wat zonde eigenlijk is in ons leven. En we hebben al even aangeduid wat ‘zonde‘ werkelijk betekent : je naaste niet liefhebben. De verzen 3 – 7 van Psalm 51 tonen ons enkele belangrijke basisprincipes van deze zonde in ons leven.
Vers 1 : ‘Wees mij genadig, o God…’ Zo begint het… Of met andere woorden : eigenlijk verdienen we dat rechtvaardigheid ons straft. Ja, we behandelen de naaste onheus iedere dag van ons leven (tot in de kleinste details)! Daarom God, geef mij alsjeblieft niet wat ik eigenlijk verdien (een leven zonder God, een leven zonder liefde, dat is de hel)… Dit is een centraal punt in schuld belijden : beseffen dat je redding niet verdient, beseffen dat je inderdaad iedere dag faalt (zelfs nu als christen)… en daarom moet er ‘genade’ zijn : onze enige mogelijkheid. Psalm 130 : 3 : ‘Als U, HEERE, op de ongerechtigheden let… Heere, wie zal bestaan?…’ Zonder genade, wie kan bestaan voor Gods aangezicht?… Niemand!

Wat daaraan ook vasthangt, broeders en zusters, is het leren dragen van volle verantwoordelijkheid voor de fouten in ons leven. Vers 5 : ‘Want ik ken mijn overtredingen, mijn zonde staat mij voortdurend voor ogen…’ Het zijn mijn overtredingen… We gaan altijd proberen om het op een ander te steken, of we gaan voortdurend op zoek naar verzachtende omstandigheden… Dat is het gedrag van de natuurlijke mens. Heel wat christenen maken daarbij gretig gebruik van de duivel : ‘t is zijn schuld natuurlijk! Hij heeft me verleid. Eigenlijk wilde ik niet, maar… (en dat volgt het excuus)… Zoals Adam in de hof van Eden : het is de vrouw die mij de vrucht heeft aangeboden (haar schuld!). En Eva op haar beurt : het is de slang die het gezegd heeft… Eigenlijk is het zijn schuld!…
Zo mag een christen niet denken over zijn fouten! Nee, ik ken mijn overtredingen, en jawel : het is volledig mijn schuld. Ware schuldbelijdenis aanvaardt volledig de eigen verantwoordelijkheid!

Maar al te vaak zoeken we de schuld ergens anders : de naaste heeft de zonde veroorzaakt in m’n leven, de duivel heeft me verleid… en soms, ja soms, geven we zelfs God de schuld : want Hij kan zulke verleidingen toch verhinderen in m’n leven?… Maar Hij doet het niet, dus…. (is het wel ergens ook Zijn schuld)…
Niet zo bij David (en dus niet zo bij ons)! Vers 6 : ‘Tegen U, U alleen, heb ik gezondigd, ik heb gedaan wat kwaad is in Uw ogen, zodat U rechtvaardig bent wanneer U rechtspreekt en rein bent wanneer U oordeelt…’ Het is volledig mijn zonde, mijn tekort schieten tegenover de naaste. En als God mij oordeelt, is Hij daarin dan ook volledig rechtvaardig!
Zonde is de naaste niet liefhebben, en daarin draag ik de volle verantwoordelijkheid, zodat ik vrijspraak niet verdien en alleen genade mijn redding kan zijn. Dit is het eerste punt : de juiste kijk hebben op ‘zonde’ in mijn leven.

Ten tweede : we dienen een juiste kijk te hebben op God. En daarmee bedoel ik dat Hij heilig is! Dat vinden we terug in Psalm 51, de verzen 8 – 13 (het tweede deel van de psalm). Vers 8 : ‘Zie, U vindt vreugde in waarheid in het binnenste, in het verborgene maakt U mij wijsheid bekend…’ Heiligheid is het hart van de zaak : ‘heilig’ betekent letterlijk ‘apart gezet’ (van de zondige wereld). Apart, verwijderd zijn van zonde in je leven. In heel wat godsdiensten draait het voortdurend om de juiste rituelen : je moet de juiste tradities in acht houden, de juiste klederen dragen, de juiste feestdagen vieren enzovoorts… Maar niet bij deze God : al die uitwendige routines en gewoontes zijn op zich onbelangrijk, ze zijn er maar om een kader te bieden waarbinnen je je geloof kan beleven samen met anderen. Maar waar het werkelijk om draait is vers 8 : ‘U God vindt vreugde in waarheid in het binnenste, in het verborgene…’ Het is de geestelijke ingesteldheid die God bij ons betracht : een omkering in je leven… een bekering in wat je nastreeft, naar wat je verlangt : dienstbaarheid aan de naaste!
Dit heilig zijn voor God moet een onlosmakelijk deel uitmaken van onze schuldbelijdenis!

God kijkt niet hoe vaak je naar de kerk gaat of hoeveel christelijke boeken je wel leest… Let wel : al die dingen kunnen wel degelijk helpen om het doel te bereiken, maar ze zijn niet de essentie. De essentie dat is, heilig zijn voor God in je leven. En wat we dienen te beseffen (schuldbelijdenis!) is dat we dat niet uit onszelf kunnen bereiken! Wij moeten God vragen om ons te redden. Wij moeten God vragen om ons te heiligen… Want Hij geeft de kracht om dit te bewerkstelligen in ons leven.
Vers 9 : ‘Ontzondig mij met hysop, dan zal ik rein zijn (heilig zijn), was mij, dan zal ik witter zijn dan sneeuw…’ Ja, het is God die mij moet maken tot een hernieuwde schepping. Daar moeten we dagelijks naar streven : ook dat is onze schuldbelijdenis. Erkennen dat we tekort schieten in ons heilig zijn tegenover de naaste, en daar dagelijks aan werken! Christenen hebben nogal de neiging om tevreden te zijn met wat persoonlijk geloof : ik ben gered en de rest kan stikken – mentaliteit. Ook dit is onze schuld! We moeten streven naar heiligheid in ons leven, want onze God is een heilig God!… Tot zover het tweede puntje : de juiste kijk op God.

En als derde en laatste puntje dienen we een juiste kijk te hebben op onszelf (de verzen 14 – 21, het derde deel van de psalm). Een juiste kijk op hoe wijzelf dienen te leven. En wij moeten heilig zijn, broeders en zusters. Heilig voor God in alles wat we doen, de ganse dag door. Leven voor God!… En waarom is dat zo belangrijk? Omdat wanneer we heilig zijn in alle dagdagelijkse beslommeringen, wij daardoor een boodschap brengen aan de naaste (die bv niet gelooft). Vers 14 : ‘Geef mij de vreugde over Uw heil terug… dan zal ik overtreders Uw wegen leren en zondaars zullen zich tot U bekeren!’… Het is pas als wij heilig zijn in het dagdagelijkse leven dat we ook een impact zullen hebben op onze naaste.

Waarom falen we als christen? Hoe komt het dat wij er niet in slagen om het evangelie uit te stralen naar andere mensen?… Omdat wij falen in heiligheid : we leven uiteindelijk net zoals alle andere mensen (barbecue, voetbal, vakantiereisje, villaatje…). Niemand ziet een fundamenteel verschil tussen ons en de anderen!
Wanneer een zonde in je leven blijft… Wanneer een of ander gebrek aan naastenliefde (want dat is zonde!) je leven egocentrisch maakt, zul je er niet in slagen om het evangelie met kracht te verkondigen. Het is of het één, of het ander.

Schuldbelijdenis, broeders en zusters, is dus zo veel meer dan alleen maar wat negatief doen in ‘t begin van de eredienst. Schuldbelijdenis is het verkrijgen van het juiste inzicht in wat zonde is in ons leven (het nijpend gebrek aan naastenliefde), het juiste inzicht hoe God fundamenteel anders is dan ons, en het juiste inzicht hoe wij heilig moeten zijn voor Zijn aangezicht. En het kan daarbij niet blijven! Dat inzicht is uiteindelijk alleen maar het startpunt : het is het ogenblik van berouw, van bekering. Maar daaruit volgt ‘heiliging’. Dat is het doel van schuldbelijdenis! Je leven moet anders worden : gij, geheel anders! Een christen dient iedere dag van zijn leven te werken aan zichzelf! Jakobus 2:17 : ‘Zo is ook het geloof als het geen werken (praktijk!) heeft, in zichzelf dood!’

Ga dan heen, broeders en zusters, en kom tot schuldbelijdenis in je leven. En laat dat ook een actieve kracht zijn in je leven, om te veranderen. Om je om te keren van egoïsme naar werkelijke naastenliefde, zodat we heilig mogen zijn voor Gods aangezicht.

Voorbede.

Hemelse Vader,

leer ons om onze schuld te belijden!

Schenk ons het inzicht en de wijsheid

om te mogen beseffen wat ‘zonde’ is in ons leven :

het niet willen liefhebben van onze naaste…

en onszelf steeds op de eerste plaats te willen zetten.

Herschep in ons een nieuwe geest,

die ons tot inzicht doet komen,

die ons leidt naar berouw over ons falen,

en die ons brengt tot be-kering,

het gaan van een nieuwe levenswandel.

Breng ons door schuldbelijdenis heen

tot heiliging van ons dagelijks leven.

Dat we ons tot in de kleinste details van het leven,

niet laten leiden door het ‘normale’ gedrag

van de mens in deze wereld, deze maatschappij.

Maar dat we ons mogen laten leiden door Uw wil,

geopenbaard in Uw Woord,

en vlees geworden in Jezus, Uw Zoon.

Maak dat wij gans anders mogen worden,

zodat we Uw liefde uitstralen naar de naaste.

Zodat anderen het mogen zien en ervaren,

en zo tot U mogen komen!

Geef ons de kracht om niet te leven

voor onszelf en onze familie en vrienden…

maar dat wij ons mogen leren opofferen

in dienstbaarheid aan de naaste,

tot eer en glorie van Uw heilige Naam!

Amen.