Gemeente,
‘Om de onderdrukking der ellendigen, het zuchten der armen, maak Ik mij thans op, zegt de HERE; ik stel in veiligheid wie daarnaar smacht…’
Een psalm van David, staat er. En David mocht dan wel koning van Israel geworden zijn, toch leefde hij ook in moeilijke en duistere tijden. Zie maar naar vers 2 : ‘Help toch, HERE, want er zijn geen vromen meer; ja, de getrouwen zijn schaars onder de mensenkinderen…’
Klinkt net alsof hij in onze tijd leeft! Ja, wij zijn duidelijk niet de eerste gelovigen die recht hebben om te klagen over het gebrek aan geloof in onze tijd… er zijn al heel wat slechte periodes geweest in de geschiedenis. Misschien denkt u nu : weer een preek om depressief van te worden, over ongeloof en slechte tijden enzo…
Niets daarvan! Ja ik wil het juist hebben over de onmetelijke troost van deze verzen van de psalmist. Doorheen de geschiedenis van God’s volk zijn er inderdaad heel wat periodes geweest van pijn en lijden… van vervolgingen, van ongeloof, van bespotting… van onmacht… zodat gelovigen uitroepen ‘Wat kan de rechtvaardige doen?’ (Psalm 11:3)… Wat kan de rechtvaardige doen in deze maatschappij, in deze wereld? Hoe vaak sta je niet machteloos tegen het onrecht in de wereld?? Je leest de krant, je hoort het nieuws op TV… en je rukt je de haren uit het hoofd (als je tenminste nog niet teveel afgestompt bent door die stroom van ellende)…
Wel zie toch naar David hoe hij ondanks al die ellende (zijn bed vloeide over van tranen staat er geschreven) de man naar Gods hart wordt genoemd. Hoe hij toch veilig is aangekomen in het Vaderhuis… Daarom wil ik vanmorgen vooral die mensen aanspreken die op dit ogenblik een persoonlijk lijden meemaken… en de troost van deze psalmwoorden.
Ten eerste toch wel dit : er is ‘onderdrukking der ellendigen, het zuchten der armen…’ in de psalm. God’s volk, ja Zijn eigen volk… Zijn geliefde zonen en dochters, U en ik dus… bevinden zich maar al te vaak in miserie… wel, U bent niet alleen daarin! Kijk om u heen in de kerk : zeker weten dat iedereen die u hier ziet, littekens draagt op zijn of haar ziel. En zij die het nog niet hebben, gespaard ongetwijfeld door een nog te jonge leeftijd… zullen ze wel krijgen.
De onderdrukking der ellendigen, het zuchten der armen… Ellendig, arm, behoeftig… en dat is zowel op financieel vlak bedoeld (letterlijk dus), als naar het figuurlijke : je ellendig voelen door wat er gebeurd is in je leven… emotioneel lijden, behoefte hebben aan sociaal contact (eenzaamheid)… zwaarmoedig zijn, depressie…
Het is aan zulke arme mensen (letterlijk en figuurlijk) dat het evangelie (het goede nieuws) gebracht wordt. Het is ook vaak vanuit zulke behoeftige mensen dat God Zijn meest waardevolle dienaren kiest!…
In sommige kerken, in sommige geloofsgemeenschappen hangt er nog wel eens de gedachte dat wie gered is, automatisch ook een blij, opgewekt persoontje moet zijn. Zoals vroeger ook wel eens de gedachte gold dat rijkdom kon gezien worden als de ‘vruchten’ van een vroom, gelovig leven (calvinisme als het begin van kapitalisme). Iemand die rijk was door noeste arbeid, kon dan gezien worden als iemand die ‘gezegend’ was door God… zo kan iemand die blij en opgewekt rondspringt in de kerk gezien worden als ‘normaal’ : want gered toch?… Geluk en materiële welvaart als teken van geloof. Iemand die het dan moeilijk heeft… ja, daar is dan toch iets mis mee… Een christen is toch automatisch gelukkig (dat noemen we in de filosofie ‘eudaemonisme’)?…
Baarlijke onzin natuurlijk. Denk aan al die voorbeelden in de bijbel zelf : mensen die in armoedige omstandigheden leefden en toch dienaren waren van deze God… profeten die hun geboortedag vervloekten (klinkt behoorlijk depri als je ‘t mij vraagt)… lijden en sterven voor het geloof…
Als je wat van de kerkgeschiedenis bestudeert dan vind je juist heel vaak zwaarmoedigheid en depressie bij heel wat grote figuren : Moeder Theresa heeft het over de ‘droogte’ en de ‘duisternis’ van haar ziel (als je haar dagboek leest)… de 19e eeuwse ‘prins der predikers’ C.H. Spurgeon leed aan depressies, was misschien zelfs manisch-depressief… Maarten Luther voelde zich vaak verlaten door God (en dan heb ik het over de periode na de 95 stellingen, na zijn grote ontdekking) : zijn ‘Aanvechting’ noemde hij dat.
Ja, het is één van de inzichten van Luther dat een christen niet tot God komt doorheen menselijke (natuurlijke) logica. De logica van ‘dus’ (ergo) : ik ben gelukkig ‘dus’ moet ik wel gered zijn of ik ben rijk ‘dus’ moet ik wel gezegend zijn… Dat is een heel gevaarlijke en onbijbelse denkwijze, broeders en zusters… Nee, Luther toont ons de bijbelse waarheid van ‘ondanks’ : ‘ondanks’ het feit dat ik het financieel slecht heb, ben ik toch gezegend… ‘ondanks’ mijn zwaarmoedigheid en depressie, ben ik toch gered!… De Schrift leert ons hoe we voorbij moeten gaan aan eigen ervaringen, gevoelens en gedachten… maar alleen moeten hangen aan geloof, dat is vertrouwen op wat ons beloofd is. Geloof is juist aannemen wat je niet ziet, wat je niet zelf ervaart!
Eigen ellende is… bijkomstig, want er is ons hoop, zegening beloofd!
Eigenlijk is geloof hopen op de belofte die bewaarheid zal worden. Het is vanwege moeilijkheden in je leven dat je gedreven wordt om te bidden, om te lezen in de Schrift… dat je gedreven wordt om te hopen op de beloftes van deze God. Ja, God verhoort altijd het gebed… maar niet zoals wij dat meestal willen. Toch moeten we geloven dat Hij het gebed altijd verhoort, zelfs al merken we het niet altijd… zelfs al ervaren we het niet altijd. Pijn blijft, moeilijkheden slepen aan… en daarom is de hoop op de belofte een belangrijke theologische categorie (verwaarloost door de wij-willen-het-nu mentaliteit).
U weet : God verwacht geen prestaties van ons : wij scoren geen punten door onze goede werken (alsof we dan minder zouden lijden vanwege een goede score : zo denkt de natuurlijke mens). Maar God verwacht wel dit : dat we Hem betrouwbaar achten in zijn beloftes : ‘Laten wij de belijdenis van hetgeen wij hopen onwankelbaar vasthouden, want Hij, die beloofd heeft, is getrouw!’ (Hebr. 10:23).
Ja, zonder beloftes is er geen geloof. Of met andere woorden ‘Aanvechting’ (Luther) is onvermijdelijk in een leven naar geloof. De subjectieve ervaringen (eenzaamheid, lijden…) kunnen echter nooit winnen van de objectieve realiteit van Gods beloftes in Zijn Woord.
Eigenlijk, hoe meer je erover nadenkt, hoe onvermijdelijker onderdrukking en aanvechting van de gelovige is. De gelovige hanteert namelijk veel strengere criteria voor het handelen, wat hem in moeilijkheden brengt in deze maatschappij (denk maar aan Jozef die in de gevangenis vliegt vanwege het niet willen verleiden van de vrouw van zijn opdrachtgever). God redt Jozef niet van de verleiding… God redt Jozef niet van de tijd in de gevangenis… maar dat alles omdat een andere belofte waarheid zou worden : de redding van vele volkeren aan het middellands zee-gebied…
Om maar te zeggen : wanneer je in het dal van diepe duisternis aanbeland bent, lees de beloftes in de Schrift. Ze bieden hoop, ze bieden troost… al kunnen we het niet bevatten, al zien we het niet in de dagelijkse werkelijkheid rondom ons… er is een belofte van heil en vrede voor alle mensen.
‘Om de onderdrukking der ellendigen, het zuchten der armen…’ : soms is de onderdrukking van de gelovige zo erg… het lijden in je leven, de aanvechting zo erg… dat het tot een ‘zuchten’ wordt : dat is het ogenblik in je leven dat er geen woorden meer zijn… dat zelfs het stamelen verstomd…
Denk aan Hanna (wat ‘genade’ betekent), de moeder van Samuel, waar we zo’n zuchten terugvinden… : ‘en bitter bedroefd bad zij tot de HERE en weende zeer… en slechts haar lippen bewogen maar haar stem was niet te horen…’ (1 Sam 1:11vv). Ja, elk kind van God maakt zulke ogenblikken mee in het leven… en als dat voor u niet het geval mocht zijn, beschouw dat dan maar als één van de grootste talenten waar God je mee gezegend heeft.
Ja, broeders en zusters, God hoort ons zuchten, onze verzuchtingen… en vooral wanneer ze zo diep gaan dat we ze eigenlijk zelf niet meer kunnen horen. Wanneer we de kracht niet meer hebben om te bidden… wanneer we denken dat we eigenlijk niet gebeden hebben… maar dat er in ons alleen maar een zucht overblijft… dat is vaak het ogenblik van het beste gebed.
Vaak is bidden bij ons alleen maar eisen (ik wil dit of dat…). God luistert daar niet naar…
Maar de diepste verzuchting raakt Zijn hart… : ‘Om de onderdrukking der ellendigen, het zuchten der armen, maak Ik mij thans op, zegt de HERE; ik stel in veiligheid wie daarnaar smacht…’
Hoe wonderlijk is het toch dat de Almachtige, de Oneindige, voor wie onze wereld als een stofje is in het universum… nederdaalt in ons midden bij het horen van een zucht.
‘Nu zal ik nederdalen’, zegt de HERE, ‘Ik zal opstaan van mijn troon zodat ik mijn volk kan verlossen. Ik heb hun zuchten gehoord… Ik kan hun niet aan hun lot overlaten : ja, Liefde is meester over mijn almacht…’ Overweldigende liefde doet God tevoorschijn komen : vanwege ons zuchten verbergt Hij zich niet langer voor ons.
Dat is de belofte hier in Psalm 12! Maar, maar ik ziets niets daarvan in m’n leven, zegt u… Dat is omdat we niet ‘zien’ (eigenlijk zijn we, geestelijk genomen, blind), dat is omdat we alleen op menselijke wijze zien : onze verwachtingen zijn menselijk… we denken dat God ons zal helpen ‘op menselijke wijze’…
God is echter de ganse Andere. Zie naar de grootste gebeurtenis in het OT : God bevrijdde Zijn volk uit Egypte, bevrijdde ze uit slavernij… en waar kwamen ze terecht, na die glorierijke bevrijding? In de woestijn! In de woestijn : materiële welvaart? Neeeeeeee… Honger en dorst ja!… Vrij, maar toch in heel andere omstandigheden dan wat ze zich ingebeeld hadden.
Maar God was bij hen… God gaf leiding doorheen de woestijn van het leven, naar een Koninkrijk die toen nog niet zichtbaar was voor menselijke ogen. En hoewel ze bevrijd waren, geloofden heel wat Israelieten niet in de belofte… en ze stierven in de woestijn. Jozua, Kaleb, en anderen hielden wel vast aan de belofte… en zo mochten ze het beloofde land binnentreden.
En dat is ook de belofte van Psalm 12 : de belofte waaraan we moeten vasthouden, ondanks alle tegenslagen in het leven… ‘Om de onderdrukking der ellendigen, het zuchten der armen, maak Ik mij thans op, zegt de HERE; ik stel in veiligheid wie daarnaar smacht…’
Hij redt ons… wanneer we tot zuchten zijn gereduceerd. Ja, laat ons geloven broeders en zusters, laat ons erop vertrouwen : Hij stelt ons in veiligheid!
Voorbede.
Hemelse Vader,
Leer ons vertrouwen op wat beloofd is in de Schrift,
dat U in veiligheid stelt wie ernaar smacht,
wie geen woorden meer heeft en tot zuchten is gereduceerd.
Vader, leer ons wat vertrouwen is.
Leer ons hoe we voorbij kunnen kijken aan menselijke verwachtingen,
menselijke verlangens naar ‘geluk’ en ‘materiële welvaart’…
Wanneer we niet verder meer kunnen in dit leven,
wanneer het dal van diepe duisternis teveel wordt om te dragen,
openbaar ons de beloftes in uw Woord.
Schenk de bijbelse waarheid van ‘ondanks’ in onze harten :
‘ondanks’ dat we tegenslagen hebben, zijn we toch gezegend,
op een andere manier dan we denken, dan wat we willen,
‘ondanks’ eenzaamheid, zwaarmoedigheid, depressie…
zijn we toch gered door uw genade!
Leid ons doorheen deze levenswoestijn,
naar het Koninkrijk dat we nu nog niet zien…
En geef ons de kracht, de wijsheid, het inzicht,
om anderen bij te springen, te steunen, te troosten,
wanneer we zien, ervaren hoe zij onderdrukt worden.
Wanneer we het zuchten van de armen horen om ons heen.
Geef ons de kracht Vader, zodat we gebruikt mogen worden door U,
om de beloftes aan de onderdrukten en de armen
waarheid te laten worden, in Uw Naam.
Amen.
Bijbelse Preken 