Ex. 3 : 1 – 14 en Matt. 1 : 18 – 25
Gemeente,
‘Zie, de maagd zal zwanger worden en een zoon baren, en men zal Hem de naam Immanuël geven, hetgeen betekent : God met ons…’
‘Hetgeen betekent : God met ons’ : dat kleine zinnetje is iets heel bijzonders! De Hebreeuwse naam Immanuël wordt in de bijbel zelf vertaald in het Grieks, de taal van de toenmalige heidense wereld. En van het Grieks later ook in het Nederlands… (de taal van onze huidige heidense wereld waarin we leven), en nog zovele andere talen! Blijkbaar is de redding van de mens niet langer beperkt tot het uitverkoren (Hebreeuwse) volk Israël… Vandaar al die vertalingen!
Dankzij deze vertaling die in de Schrift zelf staat mogen we weten dat Jezus niet alleen de Redder is van het joodse volk, maar ook van alle heidense volkeren onder de hemel! Ja, daarom zijn die twee woordjes ‘hetgeen betekent’ zo bijzonder : ze tonen ons dat de genade van God zich heeft uitgebreid tot alle mensen! Tot U en ik.
Onze tekstlezing geeft ons nu een andere naam voor Jezus : Immanuël. In onze tijd zijn namen feitelijk zonder betekenis. We geven onze kinderen een naam omdat we die graag horen of omdat één of ander familielid ook zo noemde… En zelfs al betreft het een oude naam (of een bijbelse naam) die wel degelijk oorspronkelijk betekenis heeft, dan nog zijn we ons dat eigenlijk niet meer bewust of het doet niet ter zake. Vaak geeft men ook ‘moderne’ namen die al helemaal niets meer te betekenen hebben en eigenlijk zelfs niet meer zijn dan ‘geluiden’.
In de bijbel heeft een naam niet alleen een betekenis, maar die betekenis zegt ons ook iets over het verhaal waarin de persoon voorkomt. Een naam toont ons de essentie van die persoon in het verhaal. Vandaar dat men ook meerdere namen kon hebben of dat namen ook konden veranderen (omdat de persoon veranderde bijvoorbeeld… Abram (hoge vader) wordt Abraham (vader van een groot volk)… de persoon veranderde, wel zijn naam veranderde ook).
Bijbelse namen hebben dus met andere woorden een boodschap voor ons. En er is geen mooier voorbeeld voor ons dan deze naam : Immanuël, ‘God met ons’… Wie is deze Jezus?… Hij is Immanuël : God met ons!
We mogen daar alvast twee belangrijke punten uit leren. Ten eerste : Jezus is God… En ten tweede : als God is Hij ‘met ons’, ‘bij ons’. Hij is God in ons midden… ja, Hij staat naast ons op de levensweg, in leven en in dood.
Ten eerste dus : Jezus is God! Dat is in onze huidige tijd niet meer zo vanzelfsprekend, en helaas is het dat ook niet meer in de kerk. Vaak wordt Jezus gereduceerd tot ‘alleen maar mens’ : een groot voorbeeld dat zeker (een mens zoals Gandhi of Maarten Luther King…)… sommige moderne theologen zeggen dat hij als mens ‘geadopteerd’ werd door God en daarom een bevoorrechte plaats inneemt… Of dat Hij een engel was, de eerste en hoogste engel (Jehova Getuigen)…
Al deze pogingem om uitleg te verschaffen zijn menselijke pogingen om het mysterie van God begrijpbaar te maken voor ons mensen. Het mysterie dat deze Jezus en volledig mens is en volledig God! Het is iets wat je als mens niet kan vatten… en hoewel de bijbel het nooit echt letterlijk stelt, zijn er verzen genoeg die meer dan duidelijk zijn dat deze Jezus, geboren in een stal, wel degelijk God is… en mens. Het ene mag je nooit zonder het andere zeggen : ja, Hij is ‘God met ons’ mensen.
Ja, als God is Hij op zo’n wijze ‘met ons’ dat Hij ook mens is geworden.
Jezus is dus niet alleen God, maar Hij is, ten tweede, ‘God met ons’ : dit is de kern van het evangelie (de goede boodschap). Meer nog, ik zou zelfs durven zeggen : het is de NAAM van God zelf.
Ik zei al dat namen bijzonder belangrijk zijn in de bijbel. Welnu God heeft ook een Naam (het woordje ‘God’ is uiteindelijk maar een titel)… ja eigenlijk heeft God honderden Namen in de Schriften waaraan je Hem kan herkennen : Elohim, Adonai (en nog zovele anderen)… die zeggen in vertaling telkens iets over Zijn persoonlijkheid. Maar de meest belangrijke Naam van deze God (diegene die het meest voorkomt in de bijbel) is JHWH (in onze OT-tekstlezing komt deze Naam de eerste maal voor). Vaak wordt deze Naam vertaald met ‘Ik ben die Ik ben’… dit is een droge, beperkte vertaling van dat woordje JHWH (waarvan niemand weet hoe je het eigenlijk uitspreekt).
Mozes staat bij de brandende braamstruik en God spreekt tot hem… Maar wat voor God is dat eigenlijk?… Dat is wat Mozes wil weten. Hij wil, met andere woorden, de Naam weten van die God (herinner u, de naam zegt ons wie iemand is… wat belangrijk is, wat centraal staat).
In vers 14 openbaart deze God zijn Naam aan Mozes : ‘Ik ben die ik ben’. Het werkwoordje ‘zijn’ in het Hebreeuws is altijd ‘zijn in relatie’. Dus we kunnen eigenlijk ook (vrij) vertalen : ‘Ik ben in relatie met jou’ of ‘Ik ben met jou’… Ook zijn er geen vast omlijnde tijden in het Hebreeuws (zoals wij die kennen), dus kunnen we eigenlijk ook vertalen : ‘Ik was met jou zoals ik zal zijn met jou’… (bijvoorbeeld).
Als we dit allemaal weten dan zien we dat God eigenlijk Zijn Naam al verkondigt aan Mozes in vers 12 : ‘Ik ben immers met u‘! Maar Mozes snapt het niet en vraagt daarom door op die Naam, waardoor we dan komen op vers 14 : ‘Ik ben die ik ben’.
En dan blijkt Jezus in het NT ook zelf Immanuël te noemen : ‘God met ons’… ‘Ik ben immers met u’! De Naam van Jezus (Immanuël) is eigenlijk dezelfde als de betekenis van de Godsnaam JHWH! Dit toont ons het meest essentiële van deze God… Hij is er niet voor zichzelf (zoals alle afgoden (en mensen) er uiteindelijk alleen maar zijn voor zichzelf)… Nee, Hij is er voor ons. Hij wil leven met ons, naast ons, temidden van ons mensen.
Wat mag dit toch betekenen?… Ik zou durven zeggen : Die Naam van God bevat de ganse geschiedenis van verzoening!
Ja, we zouden honderden preken kunnen vullen vanuit dat kleine zinnetje : ‘hetgeen betekent : God met ons’! Ik kan nu maar enkele puntjes aanhalen om er uw aandacht op te vestigen.
Een eerste puntje die ik even wil aanhalen is de verbondenheid tussen deze God en de mens. Want dat is wat het Grieks eigenlijk wil betekenen ‘God met ons’. Het woordje ‘met’ (van het Griekse ‘meta’) wijst naar een hechte verbondenheid, niet naar een toevallig samen bij elkaar zijn. Maar naar een hechte verbondenheid!…
Deze God (JHWH) werd werkelijk mens om bij ons te zijn en te delen in de existentie van het mens-zijn… om werkelijk te delen wat het is mens te zijn… ja, daarom werd Hij geboren in ons midden… delen in vreugde (zeker) en delen in lijden (dat ook!)…
Eigenlijk kunnen we dat als mens niet begrijpen, denk ik, de gevolgen die God ondervind van Zijn eigen keuze voor de mens. Vaak zien we Jezus als vermenselijkte God (God in een mensenlichaam gestopt) of we zien hem als vergoddelijkte mens (een mens die een stukje Goddelijke Geest ontvangen heeft).
Nee, broeders en zusters, Jezus is werkelijk volledig God en werkelijk volledig mens. En aangezien Jezus nu nog steeds leeft (na zijn opstanding, nu in de hemel) is Hij nog steeds en God en mens altijd en voor eeuwig.
En daarom mogen we en kunnen we zeggen dat Hij ook nu bij ons is op elk ogenblik van onze levensweg. Van geboorte over lijden en sterven en dood… kunnen we de voetsporen van Jezus volgen die ons voor gegaan is. Hij is ‘God met ons’ doorheen het leven.
Naast die hechte verbondenheid tussen deze God en de mens wil ik, ten tweede, wijzen op de verzoening : God is in Jezus op zo’n manier ‘met ons’ dat er volledige verzoening is. Er was een tijd (het OT) dat God en mens gescheiden waren… onoverbrugbaar afstand tussen God en mens vanwege onze zonden en overtredingen, en de gerechtigheid van deze God was te zuiver (de Wet!) om dat zomaar door de vingers te zien.
Maar nu, broeders en zusters, het goede nieuws! (‘Weest niet langer bevreesd, want zie, ik verkondig u grote blijdschap!’ Lucas 2:10). Hij kwam in ons midden om de zonde te dragen, te sterven op het hout, een verzoenend offer voor mensen… ‘God met ons’. Werkelijk ‘met ons’! Als God Zelf zo aan onze zijde staat… ja, als Hij op zo’n manier ‘met ons’ is… wie kan er tegen ons zijn?
Hij is zo ‘met ons’ dat Hij plaatsvervangend geworden is. Hij droeg de straf voor de zonde in onze plaats. En Hij is zo ‘met ons’ dat Zijn gerechtigheid de onze geworden is. God zij dank!
Daarom dat Jezus ook Immanuël noemt : ‘God met ons’. Wijst op Zijn hechte verbondenheid ‘met ons’ en de volledige verzoening ‘met ons’ geschonken door de Vader in Jezus Christus.
Naast die twee betekenissen van ‘God met ons’ mogen we ook wijzen op de mogelijkheid van gezegend gesprek (communicatie) tussen God en mens waar die woorden ‘God met ons’ naar verwijzen. Ja, net als Henoch mogen we als christen ‘wandelen’ met God… kunnen we, dankzij Jezus, naast God wandelen, aan zijn zijde, ‘met’ Hem… net als Abraham kunnen we en mogen we met God praten als met een vriend, want Hij is bij ons… Hij staat naast je op elk ogenblik… Hij is God met ons!
Ja, broeders en zusters, het is zelfs meer dan dit!
Omdat Jezus ‘met ons’ is zal hij niet alleen in gesprek treden met je (via bijbellezen en gebed), maar ook werkelijk handelen in je leven. Handelen via de broeders en zusters in de gemeenschap van de kerk. Handelen in de gemeenschap van brood en wijn.
Maar ook : daadwerkelijk handelend optreden in je leven. Daar zijn voor je (‘met’ je zijn). Op het ogenblik dat je het ‘t meeste nodig hebt is Hij daar. Dat mogen we geloven, daarop mogen we vertrouwen. Let wel : altijd op een andere manier dan je gedacht had… altijd op een andere manier dan je gewild had… en daarom zien we het niet altijd. Willen we het soms niet zien.
Maar Jezus is ‘met ons’… elke dag van ons leven… en sterven. Ook in de dood… wanneer de dood toeslaat in ons leven en geliefden wegneemt… dan is Jezus zo ‘met ons’, dat Hij ons draagt… En wanneer straks de eigen dood komt, zal Hij ons dragen doorheen het graf…
Dit is de belofte van Kerstmis. Dit is de hoop van Kerstmis. Dit is het evangelie (de goede boodschap) : deze God is zo ‘met ons’ in Jezus dat we mogen naderen tot Hem zonder aarzelen. We hebben geen middelaar (priesters in het OT) meer nodig, geen tussenpersoon omdat Hij ‘met ons’ is! We hoeven geen speciale rituelen uit te voeren… we moeten ons niet eerst bewijzen door middel van ons goed gedrag…
Nee, broeders en zusters, ben je een kind? Kom tot God in het kind Jezus… iedereen mag aan de kribbe staan. Ben je een oudere? Neem het kind Jezus in je armen en wees Hem dankbaar en zeg net zoals Simeon : ‘Nu laat Gij, Here, uw dienstknecht gaan in vrede, naar uw woord, want mijn ogen hebben uw heil gezien dat Gij bereid hebt voor het aangezicht van alle volken’… (Lucas 2:29).
Dit is het wat we mogen vieren met Kerstmis : God is tot ons gekomen om met ons te zijn, als één van ons… zodat we geen angst meer hoeven te hebben voor de Wet. Er is vrede en welzijn (sjalom) voor alle mensen die naderen tot de kribbe.
Voorbede.
Hemelse Vader,
Wij zijn hier vanmorgen bij elkaar gekomen
om U te danken voor de komst in de wereld
van Uw Zoon Jezus.
Jezus, die we ook Immanuël mogen noemen.
Ja, dit is de belangrijkste gebeurtenis in de geschiedenis,
het grootste wonder ooit,
dat Uw Zoon Jezus, werkelijk ‘God met ons’ is.
Wij willen U eeuwig danken
voor de hechte verbondenheid die U ons
hebt willen openbaren op kerstmis.
Wij willen U eeuwig danken
voor de volledige verzoening die U ons
hebt geopenbaard in het leven en werk van Immanuël.
Wij willen U eeuwig danken
voor uw handelend optreden in ons leven :
dat U ons gebracht hebt naar het kruis,
dat U ons draagt wanneer we lijden,
dat U steeds daar bent voor ons,
dat U waarlijk God bent ‘met ons’ in leven en sterven.
En wil ons dan nu de kracht geven
om zelf in hechte verbondenheid met de naaste te leven!
Wil ons de kracht geven om ook zelf
tot volledige verzoening te komen met onze naaste,
tot eer en glorie van Uw grote en heilige Naam :
‘Ik ben immers met u!’
Amen.
Bijbelse Preken 