Mattheus 1:1-17 + 1 Kor. 1:18-31
Gemeente,
Saai he, zo’n geslachtsregister. En de bijbel heeft er heel wat. Meestal laten we die dingen dan ook mooi links liggen. We lezen ze niet, laat staan dat we erover zouden preken…
Maar waarom staat zoiets dan in de bijbel? Bladvulling? Nee toch…
Als we eens kritisch kijken naar dit geslachtsregister van Jezus, dan vinden we daar veel meer terug dan enkel maar een chronologie van voorouders. Het heeft zelfs een vijfvoudig doel.
Het toont ons ten eerste de menselijkheid van Jezus. Zijn voorouders waren geen engelen of zo… Hij werd geboren in een menselijke familie zoals ons allemaal. Jezus had zijn wortels in de menselijke existentie, de ‘condition humaine’… Dit is belangrijk omdat voor sommigen Jezus een superwezen is (een engel bij de JG bvb, een bovenmenselijk wezen)…
Aan de andere kant, ten tweede, bevat het geslachtsregister ook een hint naar de Goddellijke kant van Jezus. Vers 16 : ‘Jozef, de man van Maria, uit wie Jezus geboren is…’. ‘Uit wie…’ staat in het Grieks in vrouwelijk enkelvoud : en slaat dus alleen op Maria. Jezus is biologisch gezien, alleen uit haar afkomstig. Dus hoewel dit geslachtsregister dat Mattheus ons geeft, de lijn trekt naar Jozef… wordt ons heel duidelijk gemaakt dat Jozef niet de biologische vader is van Jezus. Maar hij is wel de adoptie-ouder zou je kunnen zeggen. Dat is joods gezien belangrijk omdat het adoptie-kind de rechten ontvangt door de vader. Op die manier kan Jezus dus recht hebben op de troon van David. Hoewel ook Maria afkomstig is van David, kan zij hem dat recht niet verschaffen. Zulke geslachtsregisters waren heel erg belangrijk voor de joden… om vast te stellen welke rechten je bezat. In Ezra en Nehemia kunnen we lezen van enkele priesters die hun rechten als priester verloren omdat ze geen sluitend bewijs van hun afkomst konden geven.
Dat is het derde doel zouden we kunnen zeggen : de rechten van Jezus.
Het geslachtsregister voldoet ook aan enkele Messiaanse profetieen : de beloofde Messias (joodse Koning) als nakomeling van Abraham, van Juda en van David. Aan al deze dingen beantwoord het geslachtsregister dat Mattheus ons geeft. Dat is het vierde doel.
En het vijfde doel is Jezus te vrijwaren van de onterechte beschuldigingen van zijn vijanden. Vijanden die met minachting neerkeken op een vermeende lage afstamming van Jezus als eenvoudige timmerman uit overspel geboren.
Maar laten we verder kijken naar het wel unieke karakter van dit geslachtsregister. Het is namelijk niet zomaar een opsomming van wat namen om Jezus rechten te verlenen… Er steekt nog veel meer achter! (Spannend he, zo’n geslachtsregister?).
Eerst valt op dat het symmetrisch is opgesteld : 3 sets van 14 namen. Mattheus laat bovendien 3 generaties weg in vers 8 om die symmetrie te bewaren, en David en Jechonja worden beiden twee keer geteld om aan die 3×14 te komen. Maar, en dat is toch denk ik typisch voor het joodse denken : het doel is theologisch en niet Grieks exact chronologisch. Het gaat om de boodschap : het geslachtsregister begint met de geboorte van Isaak, en eindigt met de geboorte van Jezus. Mattheus wil hier het bovennatuurlijke karakter benadrukken van deze beide geboortes aan het begin en aan het einde van zijn geslachtsregister. Isaak als kind van onvruchtbaar geworden ouders, en Jezus geboren aan Maria zonder hulp van een biologische vader. Dus telkens een onmogelijke situatie. In ieder geval mooi symmetrisch.
We zien ook dat er vrouwen in vermeld staan. Dat lijkt voor ons misschien heel evident te zijn… maar dat was het zeker niet in de joodse kringen van die tijd. De plaats van een vrouw in een geslachtsregister werd altijd ingenomen door de echtgenoot. Straks komen we wel terug op het belang hiervan.
Ik geloof dat de belangrijkste boodschap in dit geslachtsregister van Mattheus 1 is dat het ons het initiatief toont van God in zijn keuze van mensen. Dat is trouwens een vaak voorkomend thema in de Schriften, zeker wat redding betreft. Denk maar aan wat er staat in Johannes 1:12-13 : ‘Doch allen, die Hem aangenomen hebben, hun heeft Hij macht gegeven om kinderen Gods te worden, hun, die in zijn naam geloven : die niet uit bloed, noch uit de wil van het vlees, noch uit de wil van een man, doch uit God geboren zijn’… Noch uit de wil van een man… denken we maar aan de geboorte van Jezus zelf… De potentie van de man, de wil van de echtgenoot, worden hier gepasseerd. Het initiatief ligt bij God, niet bij de mens…daar gaat het om!
1 Kor. 1:27-29 : ‘Integendeel, wat voor de wereld dwaas is, heeft God uitverkoren om de wijzen (de mannen! De mens) te beschamen, en wat voor de wereld zwak is, heeft God uitverkoren om wat sterk is (de mannen! De mens) te beschamen; en wat voor de wereld onaanzienlijk en veracht is, heeft God uitverkoren, dat, wat niets is, om aan hetgeen wel iets is, zijn kracht te ontnemen, opdat geen vlees zou roemen’. Opdat geen vlees zou roemen… daarom heeft Jezus ook geen biologische vader. Daarom staan er heel wat vreemde namen in dat geslachtsregister! Laat ons even kijken hoe God voortdurend ANDERS kiest… anders kiest dan wat wij zouden kiezen…
Hij koos Isaak, niet Ismael. Ismael was nochtans de oudste, de eerstgeborene, de menselijke oplossing voor die onmogelijke situatie… Maar God, op zijn tijd, zorgde voor de zoon die hij had beloofd. En God koos dan ook voor Isaak, en niet voor Ismael, die de logische keuze van die tijd zou geweest zijn… Daar begint het geslachtsregister van Mattheus 1 mee.
Maar we gaan verder. Jakob, en niet Ezau. U kent het verhaal wel van de tweeling. Ezau was ook hier de eerstgeborene… de zegen had hem moeten toekomen, menselijk gesproken, naar traditie. Maar God kiest de mindere.
De volgende naam in de lijn is Juda… niet Ruben, die de oudste was van de zonen van Jakob. Er waren er zelfs 3 ouder dan Juda om heel exact te zijn. God kiest de mindere.
Dan komt Peres, niet Zerach. Zerach die als eerste zijn hand naar buiten wist te brengen en dus eigenlijk als oudste moest beschouwd worden. Ook hier weer hetzelfde : God kiest de mindere.
Dan komen er twee namen : Chesron en Aram… namen die we alleen nog een keertje tegenkomen in een ander geslachtsregister. Verder weten we niets over deze mensen. Ook die namen staan daar met een doel : God kiest voor de onbekende….
God kiest dus niet voor status, geslacht, uiterlijk, intelligentie, cultuurniveau of zoiets…allemaal dingen waar wij in onze keuzes rekening mee houden… nee, God kiest naar eigen inzicht. God kiest ook niet alleen mensen die de mindere zijn. God kiest ook voor beruchte zondaren. Van die 4 vrouwen die opgesomd worden zijn er maar liefst 3 ook nog eens wat men ‘zondares’ noemde in die tijd. Tamar was een kanaanitische vrouw die hoer werd om het kind van haar schoonvader te kunnen dragen… een wat ingewikkeld verhaal en hier niet echt ter zake. Behalve dit dus : ze was een vrouw, een kanaanitische, en bovendien met een twijfelachtige moraal. God kiest haar om een voorouder te zijn van de Messias.
Rachab is u allen wellicht meer bekend : de vrouw van lichte zeden in Jericho die de Israelitische spionnen hielp. Als prostituee staat ze zelfs vermeld in de lijst van geloofshelden in Hebreeen 11. Daar gaan onze vooroordelen…
En dan hebben we nog Bathseba. Haar naam wordt wel niet vermeld, er staat ‘de vrouw van Uriah’. Bathseba die overspel pleegde met David…David staat natuurlijk ook vermeld in het geslachtsregister. Uiteraard zult u zeggen… maar zo’n braaf geval was die nu ook weer niet : een moordenaar, een overspelige : 5 van de 10 geboden moesten eraan geloven in zijn relatie met Bathseba…
Dan krijgen we daar nog zo’n lichtend voorbeeld in vers 10 : Manasse. Waarschijnlijk de meest slechte koning die er ooit in Israel geweest was. De meer bekende Achab was daarmee vergeleken een koorknaapje. 2 Kron. 33:1-9 : ‘Hij deed wat kwaad is in de ogen des HEREN, in overeenstemming met de gruwelen der volken… hij herbouwde de offerhoogten…richtte altaren voor de Baals op…maakte gewijde palen…ja, hij deed zijn zonen door het vuur gaan (offeren)… hij liet zich in met waarzeggerij, toverkunsten, stelde bezweerders van doden en van geesten aan… enz… Manasse verleidde Juda en de inwoners van Jeruzalem ertoe, meer kwaad te doen dan de volken die de Here voor de Israelieten had verdelgd!’
Zo’n figuur in het geslachtsregister van de Messias??! Gevangen in Babel verootmoedigde hij zich dan voor de Here staat er. Er was berouw… en dan is er vergeving… zo’n vergeving dat hij zelfs opgenomen wordt in de voorouders van de Messias. God gebruikt zulke mensen om zijn wil te doen…
Nog zo’n lieverdje is Jechonja. Nog zo’n mislukte koning… erger nog, hij bekeerde zich niet eens! En toch gebruikte God hem ook. In Jeremia 22 wordt verteld hoe God deze Jechonja vervloekt zodat geen nakomeling van hem zou zitten op de troon van David… En uiteindelijk klopt dit hier in ons geslachtsregister, want Jozef is wel de adoptie-ouder van Jezus, maar niet zijn biologische vader.
God kiest ook, naast de mindere en de zondaar, ook voortdurend voor de vreemdeling : Rachab, Ruth… en hoewel ze duidelijk toch godvrezende mensen waren, zouden ze nooit als vreemdeling zijn opgenomen in een traditioneel joods geslachtsregister.
God kiest voortdurend ANDERS : tweederangszonen, bekende zondaren, vrouwen, vreemdelingen… allemaal tegengesteld aan de cultuur en de gewoonte van die tijd… (en nog).
En het is niet omdat er niks beters voorhanden was… nee, God koos met opzet deze zogezegde ‘mislukkingen’ uit… dat we de kracht aan God mogen toeschrijven en niet aan de prestaties van mensen. Paulus zegt het zo : ‘Maar wij hebben deze schat in aarden vaten, zodat de kracht, die alles te boven gaat, van God is en niet van ons…’ (2 Kor 4:7).
Het geslachtsregister toont ons hoe Jezus volledig geidentificeerd wordt met het mindere, de zondaren, de mislukkingen…en daardoor komt de redding aan de gehele wereld. Was Jezus afkomstig geweest van superheiligen ofzo… hoe had hij het mindere ooit kunnen redden?
‘Daarom moest Hij in alle opzichten aan zijn broeders gelijk worden, opdat Hij een barmhartig en getrouw hogepriester zou worden bij God, om de zonden van het volk te verzoenen…’ (Hebr. 2:17). Als we dit principe van volledige identificatie begrijpen, dan zien we ook waarom dit geslachtsregister een lijst is van ‘losers’. Jezus is afkomstig van zondaren om zondaren te redden.
Deze volledige identificatie toont ons ook, denk ik, de volledige redding van de gehele wereld. De redding is er voor elke tweederangs (in onze ogen dan), voor elke zondaar, voor elke vreemdeling en niet-geaccepteerde in onze samenleving. Ik hoop dat dit de mensen in de kerk zijn. Ik hoop dat deze kerk nooit een plaats wordt waar alleen mooie, rijke, blanke brave burgertjes samenkomen… ik hoop dat er meer staat op de parking dan alleen maar luxe-karren… Ik hoop dat er na de dienst over andere dingen gepraat wordt dan de schommeling van je aandelenpakket… Jezus kwam niet voor de zogenaamde rechtvaardigen, maar voor de mindere (in welk opzicht dan ook…).
Het geslachtsregister toont ons dat vertrouwen hebben in afkomst, behoren tot een traditie,… of welke andere menselijke trots compleet ongerechtvaardigd is.
De boodschap van dit geslachtsregister is toch wel dat we op een heel andere manier moeten leren kijken naar de mensen om ons heen…als onze Redder al afkomstig is van een bende ‘losers’…
We geven mensen zo snel op… mensen die ons teleurgesteld hebben… mensen zonder schijnbare talenten (denken we)… mensen die niet voldoen aan ons intellectueel, cultureel, sociaal niveau… weet u wel, alle mensen die links en rechts van u zitten…
Broeders en zusters, we hebben nood aan een houding van onvoorwaardelijk liefde! ‘Losers’ worden dan winnaars… introverte mensen bloeien open (jawel!)… luidruchtige figuren kalmeren…
Het geslachtsregister van Jezus toont ons dat iedere persoon nood heeft aan de genade van God. Voor David was er genade… voor Manasse was er genade… voor u is er ook genade.
Amen.
Bijbelse Preken 