Gemeente,
‘Vervolgens legde Jezus weder de handen op zijn ogen, en hij zag duidelijk en was hersteld. En hij zag voortaan alles scherp…’
Een wonder van Jezus… één van de vele. Hier betreft het de genezing van een blinde man. Er staan zoveel wonderen in de evangeliën dat we er eigenlijk een beetje ‘afgestompt’ van raken in de kerk. Het is vaak zo… evident… vanzelfsprekend. Weeral een verhaaltje van ééntje die genezen wordt… Bovendien leven we ook in een tijd waarin al heel wat medische ‘wonderen’ kunnen gebeuren : wat artsen en chirurgen allemaal kunnen tegenwoordig grenst soms aan het wonderlijke. Dus zo bijzonder lijkt het allemaal niet… Jezus geneest (weeral) een blinde… Ja, tof zeker… en we lezen gewoon verder…
Maar niet zo in de tijd van Jezus : eigenlijk was er toen geen medische wetenschap. Je had wat kruiden… je kon de pijn een klein beetje verlichten… en je had hopen kwakzalvers natuurlijk die van alles beloofden met de meest gekke middeltjes…
Maar uiteindelijk moest je je ziekte toen in die tijd volledig zelf overwinnen. En een aandoening was dus vaak voor de rest van je leven… Bovendien werd je ook nog eens uitgestoten uit de maatschappij. Je werd uitgeworpen omdat men er van uitging dat je vervloekt was door God. Dat zien we bijvoorbeeld heel mooi in Johannes 9 waar ook een blinde man genezen wordt door Jezus en de leerlingen (!) van Jezus (Zijn eigen leerlingen dus!) de vraag stelden : (vers 2) ‘Rabbi, wie heeft gezondigd, deze of zijn ouders, dat (consequentie!) hij blind geboren is?’
Het is helaas een gedachte van alle tijden : dat miserie in je leven een gevolg is van een bepaalde zonde (of ongeloof) in je leven. Denk maar aan de ‘vrienden’ van Job : Job’s miserie zal wel een reden hebben! (dat was hun uitgangspunt)… Zo komen we aan de heel erg onbijbelse logica : God is boos op je vanwege een specifieke zonde = daarom miserie in je leven (of omgekeerd)… OF… God heeft je graag = daarom word je rijk en maak je carriere. (of omgekeerd).
Laten we duidelijk zijn : zo is het niet! Het feit dat Jezus iedereen genas die Hij ontmoette, zonder uitzondering, toont ons het geweldige mededogen, het erbarmen van deze God. Miserie heeft dus geen logica. Er schuilt geen bevattellijke reden achter ellende. God wil iedereen genezen. God wil shalom (welzijn) voor alle mensen (zonder uitzondering). Dat is het doel van de schepping…
Laten we daarom kijken naar de uitzonderlijke boodschap van dit wonder in Marcus 8. Niet zomaar zeggen : ‘Het is een wondertje… één van de zovelen’… en gewoon verder lezen. Maar laat ons stil staan bij het uitzonderlijke erbarmen van deze God.
Nu, om de boodschap van dit wonder te begrijpen moeten we ook even stil staan bij de context van het verhaal. We vinden dit wonder namelijk alleen terug in het evangelie naar Marcus. Niet in de andere evangeliën… Wat er op wijst dat dit wonder een heel bijzondere betekenis mag hebben voor Marcus!
Dit wonder wordt door Marcus beschreven als het laatste wonder van Jezus’ optreden in Galilea. We kunnen het evangelie naar Marcus namelijk in drie stukken delen. Het eerste deel toont ons het publieke optreden van Jezus aan het volk (in Galilea), voornamelijk gekenmerkt door allerlei wonderen. Onze tekstlezing van Marcus 8 is daarvan het laatste wonder en is zelfs niet meer publiekelijk omdat er staat dat Jezus de blinde buiten het dorp bracht… Het tweede deel in Marcus toont ons Jezus’ onderwijs van zijn leerlingen te beginnen met de belijdenis van Petrus en de aankondigingen van het lijden van Jezus. Het derde deel van Marcus is dan het sterven en de opstanding van Jezus…
Drie delen dus in het evangelie naar Marcus en onze tekstlezing is de overgang van het eerste naar het tweede deel. Een scharniermoment… in de vakliteratuur wordt deze belijdenis van Petrus als kantelmoment aangeduid. Maar ik zou durven zeggen dat dit laatste wonder daar eigenlijk bij hoort.
Wonder en belijdenis horen samen. Deze belijdenis van Petrus is het begin, het startschot van het echte discipelschap van de leerlingen. Voordien (in het eerste deel) liepen ze er wat bij voor spek en bonen… Ze geloofden wel dat Jezus bijzonder was… ze zagen de wonderen gebeuren… maar ze hadden geen inzicht in de daarachter liggende boodschap! Dus dit wonder van genezing heeft te maken met de belijdenis van Petrus! Laten we dat in ons achterhoofd houden bij de uitleg van het wonder, de genezing van de blinde man.
Goed, laten we nu stilstaan bij het wonder zelf.
‘En zij kwamen te Betsaida. En zij brachten een blinde tot Hem en smeekten Hem deze aan te raken…’ Dit zien we eigenlijk bij zo goed als alle wonderen van Jezus : Hij genas door aanraking! Dat was Zijn methode zou je kunnen zeggen… die de mensen blijkbaar kenden als iets specifieks van Jezus. Aangezien we geloven dat Jezus God Zelf is had Hij het evengoed kunnen doen zonder aanraking. Maar Jezus kiest bewust voor aanraking. Want al deze blinde en zieke mensen waren, we zeiden het reeds eerder, uitgestoten uit de maatschappij. Men ging er van uit dat ze door eigen gedrag (of dat van hun ouders) verantwoordelijk waren voor hun miserie. Het spirituele establishment, de religieuze leiders wilde niets met zulke mensen te maken hebben (het waren zondaars!). En ze zeker niet aanraken! In de heiligingswetten staat namelijk dat het aanraken van iets ‘onreins’ zelf onrein maakt. Jezus trok hiertegen ten strijde door moedwillige aanraking bij genezing. In Marcus 1 : 41 staat het zo mooi (de genezing van een melaatse) : ‘En met barmhartigheid bewogen, strekte Hij zijn hand uit, raakte hem aan en zeide tot hem : Ik wil het, word rein!…’
Deze God van barmhartigheid houdt geen afstand! Hij raakt mensen aan… mensen mogen Hem aanraken. Hij is het tegenovergestelde van onverschilligheid. Jezus, de Zoon van God, is vleesgeworden medelijden, barmhartigheid, mee-voelen met de naaste…
In Hebr. 4 : 15 staat het wonderlijk : ‘Want wij hebben geen hogepriester, die niet kan medevoelen met onze zwakheden…’ Misschien is het duidelijker als we de tekst van negatief naar positief draaien : Wij hebben een hogepriester die kan medevoelen met onze zwakheden… Medevoelen! Hij voelt onze zwakheden… of met andere woorden : Hij raakt aan… Hij raakt onze zwakheden aan!
En dan staat er zo mooi in onze tekst : ‘En hij (Jezus) nam de blinde bij de hand…’ (aanraking!). Maar niet zo maar willekeurige aanraking! Het is een aanraking met een doel : leiding geven aan de blinde, want Jezus bracht hem buiten het dorp. Buiten het dorp… zoals Abram Ur der Chaldeeën (Mesopotamië) moest verlaten om op weg te kunnen gaan naar het beloofde land. En daar heeft de mens leiding bij nodig… zoals de wolkkolom leiding gaf aan het volk Israël toen ze Egypte verlieten (het dorp) om door de (levens)woestijn op weg te gaan naar het beloofde land. Zonder de leiding van God is de mens als een blinde.
En dan lezen we een wat vreemde zin : ‘… en Hij (Jezus) spuwde in zijn ogen, legde hem de handen op en vroeg hem : Ziet gij iets?…’ Om dat spuwen in de ogen te begrijpen is het goed om te weten dat een middeltje van kwakzalvers in die tijd bestond uit hanebloed vermengd met honing… Die vloeistof moest men dan smeren op de ogen van de blinde… Jezus gebruikt eigenlijk dezelfde procedure als die kwakzalvers, maar gebruikt zijn eigen speeksel (en niet hanebloed vermengd met honing). Speeksel bestaat eigenlijk voornamelijk uit water : ‘water’ staat in de bijbel vaak als beeld van ‘leven’. Dus genezing (redding) komt niet uit de probeersels van mensen (de kwakzalvers met allerlei eigenbedachte nepmiddeltjes) waarmee mensen zichzelf proberen te genezen (dat is wat de natuurlijke mens voortdurend probeert)… maar nieuw Leven (het ‘water’, het ‘speeksel’) komt uit Jezus! Genezing, redding, nieuw Leven komt uit Hem!
En dan vroeg Jezus hem : ‘Ziet gij iets?…’ Dit is heel erg bijzonder! Want dit is het enige wonder (!) in de 4 evangeliën waar Jezus een vraag stelde aan de persoon die genezen werd! Het is ook het enige wonder die in twee stappen gebeurd, want er staat : (vers 25) ‘Vervolgens legde Jezus weder (opnieuw!) de handen op zijn ogen, en hij zag duidelijk en was hersteld…’
‘Ziet gij iets?…’ … ‘en hij zag op en zeide : Ik zie de mensen, want ik zie hen als bomen wandelen…’
‘En hij zag op’ : het werkwoord die in het Grieks gebruikt wordt (‘anablepoo’) wil zeggen ‘opkijken’… (het hoofd optillen om te kijken). Dus, met andere woorden, hij was onmiddellijk genezen : hij kon wel degelijk zien, vanaf de eerste behandeling van Jezus. Zo is het trouwens altijd bij Jezus : genezing (bij alle wonderen) is altijd ogenblikkelijk! Er is geen herhaling nodig bij Jezus… nooit!
Waarom stelde Jezus dan die vraag? (‘Ziet gij iets?’…) …
Waarom raakte Jezus hem een tweede keer aan?…
Het antwoord op die vragen ligt in het zinnetje van de blinde die genezen wordt : ‘Ik zie de mensen, want ik zie hen als bomen wandelen…’
De blinde was wel degelijk genezen na de eerste aanraking (zijn ogen (die organen) waren volledig hersteld), maar er was nog geen inzicht… geen begrip van de dingen die hij nu kon zien. Mensen en bomen… allebei verticale dingen… maar hoe het één van het ander te onderscheiden wist hij nog niet. Hij zag dus wel… maar zonder inzicht. Veel mensen (christenen) ‘zien’ (dat is : ze geloven wel, ze zijn ‘genezen’), maar hebben geen inzicht…
‘Vervolgens legde Jezus weder de handen op zijn ogen, en hij zag duidelijk en was hersteld. En hij zag voortaan alles scherp…’ Het Griekse werkwoord voor ‘zien’ die hier gebruikt wordt is een ander werkwoord dan het eerste ‘zien’ in vers 24 (nu ’emblepoo’) en heeft tweeërlei betekenis. Het kan betekenen ‘kijken naar’ (iets specifieks)… maar het kan ook figuurlijk betekenen ‘kijken met inzicht, overwegen in je geest’! En dat, broeders en zusters, is eigenlijk een tweede wonder die Jezus hier voltrekt aan de blinde man!
Het eerste wonder was de genezing van de ogen (de organen werden hersteld). Het tweede wonder is een geestelijk ‘wonder’ : inzicht geven (geestelijk ‘zien’)! Tot het begrijpen van de waarheid komen…
En daarom staat die belijdenis van Petrus vlak achter dit wonder in onze tekstlezing! ‘Petrus antwoordde en zeide : Gij zijt de Christus…’ (vers 29). Voorheen ‘geloofden’ de leerlingen wel maar ze hadden nog geen inzicht. Nu komt het juiste inzicht als een wonder. En het is een wonder, deze uitspraak van Petrus. Dat blijkt duidelijk uit Mattheus 16 : 17 (de parallellezing) : ‘Zalig zijt gij, Simon Barjona, want vlees en bloed heeft u dat niet geopenbaard, maar mijn Vader, die in de hemelen is…’ Een mens is dus niet in staat om deze evangelische waarheid uit zichzelf te ‘zien’… dit inzicht moet geschonken worden van Godswege (als een wonder).
En na dit verwerven van inzicht begint Jezus dan met het eigenlijke onderwijs van zijn leerlingen in het tweede deel van Marcus, en leert Hij hen dat de Zoon des mensen veel moet lijden en verworpen worden (vers 31) om op die manier verzoening te bewerkstelligen tussen God en mens : dat is het geheim, het fundament van het ‘evangelie’! Voorheen (in dat eerste deel van Marcus : het publieke optreden van Jezus met al die wonderen) hadden de leerlingen dat nog niet begrepen (ze hadden toen nog grootse visioenen van Jezus als nieuwe koning van het land Israël).
Maar nu komen ze tot inzicht. En het is God Zelf die dit wonder bewerkstelligd!
Laat ons dan elke dag bidden om ditzelfde wonder in ons leven : dat we Jezus mogen leren ‘zien’ als het offer voor onze zonden, aanvaard door God tot verzoening tussen Hem en ons.
Voorbede.
Hemelse Vader,
wij bidden U : raak ons aan! Voel onze zwakheden!
Neem ons bij de hand en leid ons buiten het ‘dorp’…
Leid ons buiten deze maatschappij
met haar foute waarden die ons tot slaaf maken.
Zorg dat we niet langer ons heil zoeken in ‘hanebloed met honing’,
in eigenbedachte middeltjes om ons te redden.
Maar breng Uw Levend water aan op onze ogen,
zodat we niet langer blind zijn voor Uw waarheid.
Leg Uw handen op ons, voltrek het wonder
dat we Uw Zoon, Jezus, waarlijk mogen leren kennen.
Dat we Jezus leren ‘zien’ als de Christus,
de beloofde Messias, de Koning van ons leven,
die verzoening bracht tussen U en ons.
Neem ons bij de hand en leid ons rond in deze wereld,
zodat we anderen, de naaste, tot zegen mogen zijn.
Dat wij, op onze beurt, het instrument mogen zijn
waardoor U mensen verlost van hun blindheid.
Dat allen tot inzicht mogen komen!
Dat allen Uw waarheid mogen begrijpen!
Niet langer verdwaasd door onze moderne afgoden.
Niet langer verblind door rijkdom en ongerechtigheid.
Niet langer verslaafd aan luxe en pleziertjes.
Wees ons nabij Vader!
Schenk ons Uw kracht, Uw genade, Uw wijsheid, Uw inzicht…
Dit vragen wij U in Jezus’ Naam.
Amen.
Bijbelse Preken 