Gemeente,
‘Maar Jona maakte zich op om te vluchten naar Tarsis, weg van het aangezicht des HEREN, en hij ging naar Jafo en vond een schip, dat naar Tarsis zou gaan…’
Een triestige zaak… De dienaar van God die vlucht van de taak die voor hem ligt… Waarom was dat? Waarom wilde hij wegvluchten van die taak?…
Het staat niet in het verhaal, maar.. misschien vond hij het werk te groots? ‘Nineve nu was een geweldig grote stad, van drie dagreizen’… Hoe zou één man zoveel mensen kunnen bereiken met de boodschap?
God had toch een aantal collega’s kunnen meesturen met Jona? Zelfs Mozes had zijn Aaron…
Maar nee, Jona staat er helemaal alleen voor : één man tegen honderdduizenden… Zou dit de reden geweest zijn waarom Jona wilde vluchten?… Ik denk eigenlijk van niet, maar het is wel de reden waarom vele andere dienaars van God hun taak niet hebben opgenomen! De christen voelt zich vaak niet opgewassen tegen de taak die voor hem ligt… terecht! Want uit onszelf zouden we het inderdaad niet kunnen… maar is dat een reden om weg te lopen? Want zelfs al zijn we overtuigd dat onze taak zal mislukken… als we ervan weglopen zal het zeker mislukken! Laten we dus onze moed verzamelen, broeders en zusters, en ondanks onze eigen persoonlijke zwakheid komen tot de taak die voor ons ligt!
En als dit de reden niet zou geweest zijn… waarom wilde Jona vluchten van die taak?… Nineveh was vol van heidenen, ongelovige niet-joden… waren ze te min voor Jona? Een ander kleurtje, andere gewoontes… Vreemdelingen, weet u wel… Zo laten veel christenen hun taak liggen, of vluchten ze er van weg, omdat de mensen met wie ze belast worden, niet naar hun smaak zijn, anders zijn, te min zijn op één of andere manier.
Of misschien vreesde Jona dat zijn reputatie eronder zou lijden. Niemand kende hem in Nineveh… in Israel had hij een zekere ‘standing’ als profeet… in Nineveh zou hij zich toch maar belachelijk maken…
Nu wat de reden ook mag geweest zijn, we weten het niet. Wat we wel weten is dat hij via een schip wil vluchten naar Tarsis. En ook daar kunnen we veel uit leren…
Ten eerste dat we niet te snel moeten zijn om impulsen te volgen… Jona moet naar Nineveh, maar om een of andere reden krijgt hij Tarsis in zijn hoofd en daar gaat hij. Ik heb een heilige schrik van christelijke bevliegingen. Vaak doet men dan alsof zo’n impuls van Godswege komt : er springt zomaar iets in je gedachte, en dus zal het wel van God afkomstig zijn. Dan kun je evengoed de dwaallichtjes in het moeras gaan volgen. Zo’n impuls kan zelfs heel erg dapper lijken : om als Jood naar Tarsis te reizen in die tijd met een boot, was eigenlijk heel erg dapper… Het is dus niet omdat het dapper is, dat het ook automatisch de wil van God is. Een schijnbaar dappere beslissing kan dus slecht zijn, wanneer ze tegen de wil van God in gaat.
Een impuls kan ook volledig in je eigen nadeel zijn en daarom goed lijken : zelfopoffering enzo…
Op het schamele bootje naar Tarsis zal hij wel zeeziek geworden zijn de grote profeet. Hij liet ook iedereen achter : familie, vrienden… Zo kan je de schijn wekken dat je een groter doel volgt… terwijl je eigenlijk wegloopt van God! Zelfopoffering kan heel makkelijk een dekmantel zijn voor zelfrecht-vaardiging… ‘kijk eens, wat ik allemaal doe voor God’… De grote profeet moet naar Tarsis! Hoe schoon, hoe nobel… maar wel de verkeerde richting!
Christenen die impulsen volgen gaan ook vaak diezelfde impulsen veroordelen als ze die zien bij een ander. De ander moet naar Nineveh… neenee, die mag niet vluchten naar Tarsis. Maar zijzelf natuurlijk zijn daarvan verschoond. Voor henzelf tellen ‘uitzonderlijke omstandigheden’ die uiteraard nooit opgaan voor de ander. Wat een verplichting is voor de ander, is iets wat zijzelf in zogenaamde vrijheid mogen kiezen. Wanneer we nog eens oordelen over een ander en diens vlucht naar Tarsis, denk dan aan de woorden van de profeet Nathan : ‘Gij zijt die man!’…
Daarom, broeders en zusters, wees heel erg huiverig tegenover impulsen, tegenover bevliegingen. Het is al te gemakkelijk voor een christen om van zijn eigen hersenspinsels overtuigd te zijn dat zoiets de wil van God is. God is nooit de auteur van slechte begeertes… Wanneer er nog een keer iets in uw hersens naar boven borrelt (‘Ga naar Tarsis’)… toets dat dan aan het Woord van God. Bidt voor leiding, spreek erover met andere christenen… en je zult ontdekken dat God wil dat we naar Nineveh gaan, de andere richting van datgene wat we zelf dachten! Hoed u voor bevliegingen!
Ten tweede kunnen we ontdekken in het verhaal dat we als christen vaak de verkeerde weg inslaan omdat die het gemakkelijkst was. Jona dacht bij zichzelf (impuls!) : ‘ik ga naar Tarsis’… en hij ging naar Jafo, en kijk… daar ligt een schip klaar om naar Tarsis te varen, en hop… weg is de profeet in de verkeerde richting. Hoe makkelijk om verkeerd te zijn!… Wat natuurlijk en makkelijk tot ons komt is niet altijd de juiste weg… ‘breed is de poort en wijd de weg naar het verderf’… Ik denk soms dat als het ‘goed’ gaat met een christen, dat hij zich wel eens beter kan beginnen afvragen of hij nog wel op de goede weg bezig is… of hij nog wel op weg is naar Nineveh, of dat hij aan het vluchten is naar Tarsis.
Waneer een mens wil zondigen tegen God : niets is makkelijker dan dat… Wees behoedzaam dus voor bevliegingen en wees behoedzaam voor datgene wat natuurlijk en makkelijk overkomt. Zonde is altijd stroomafwaarts… is meewaaien met de wind… je hoeft echt geen moeite te doen. Goede dingen, de weg naar Nineveh, is altijd moeilijker… vergt altijd inspanning. De levensweg van een christen is een gevecht… Ik ben er zeker van dat had Jona onmiddellijk naar Nineveh gegaan, dan had hij moeten wachten op de boot naar die verre stad, daar waar de Tarsisboot onmiddellijk voor handen was. Of met andere woorden, Jona had ‘geduld’ moeten leren… Zo zie je ook dat het volgen van de juiste weg deugden aanleert! Het christelijke leven is een vorm van discipline bijbrengen.
Ten derde moeten we als christen goed opletten voor de zogenaamde ‘voorzienigheid’. Dat kan namelijk nooit een excuus zijn om verkeerde dingen te doen. Het verhaal van Jona toont ons toch wel zo’n voorbeeld van voorzienigheid : Jona wil vluchten naar Tarsis… hij komt aan in Jafo… wandelt er op de kade… en wat is het eerste dat hij daar ziet? Een boot naar Tarsis! Dat is toch wel omdat het zo moet zijn zeker? (het moest zo zijn! = voorzienigheid). Want boten in die tijd, dat is niet als bussen of treinen tegenwoordig. Zo’n gevaarlijke reis was eerder zeldzaam. En toch ligt daar zo’n boot vertrekkensklaar voor Jona! De voorzienigheid toont hem dat hij op de juiste manier bezig is!… Niet dus.
Veel christenen menen in de ‘voorzienigheid’ de hand van God te zien. Maar al te vaak worden toevallige omstandigheden gebruikt (misbruikt) om de eigen wil door te drijven en niet te luisteren naar God. Dat die boot daar lag, dat was toeval… maar omdat het Jona goed uitkwam, werd het plots ‘voorzienigheid’. De zogenaamde ‘voorzienigheid’ is maar al te vaak een trucje om je eigen geweten te sussen. We handelen verkeerd, en we bedenken iets om het goed te praten… Denk aan Jozef in Egypte bijvoorbeeld : hij komt in een positie van vertrouwen… de vrouw van zijn meester wil hem verleiden. Ik denk dat heel veel mensen (mannen) daarvan geprofiteerd zouden hebben, en een leuk smoesje bedacht zouden hebben waarom het toegelaten zou geweest zijn om zo te handelen. Maar Jozef niet. Jozef kiest voor de weg des Heren… en waar eindigt dat? In de gevangenis, in dikke miserie…
Denk aan David op de vlucht voor koning Saul… en op een nacht ligt Saul daar te slapen en David is tot vlak bij hem geslopen… dood hij Saul in naam van ‘voorzienigheid’ zoals velen wellicht zouden gedaan hebben? Nee, hij kiest voor de weg des Heren en wat is zijn lot? Verder moeten vluchten, dikke miserie… Dat is alles behalve ‘voorzienigheid’ zou je zo denken. De weg van een christen komt maar heel zelden ons persoonlijk goed uit… Daarom, broeders en zusters, laat u niet leiden door die ‘voorzienigheid’ (die ons schijnbaar goed uitkomt). Denk maar aan Lot : die dacht ook wel dat het ‘voorzienigheid’ was dat hij mocht kiezen voor de vruchtbare streek rond Sodom… Laat je leven niet bepaald worden door één of andere gelegenheid die ons goed uitkomt, maar laat het Woord van God uw leidraad zijn in het leven! (en dat is meestal in ons onmiddellijk nadeel mag ik eraan toevoegen). De weg van gehoorzaamheid aan God is de weg van rechtvaardigheid.
Ten vierde moeten we geen verkeerde dingen gaan doen met als excuus dat de handeling op zich gerechtvaardigd is. Of met andere woorden : het is niet omdat het juist en goed is voor een ander, dat het daarom ook juist en goed is voor mij. In de geschiedenis van Jona zou je kunnen zeggen, was het goed voor de matrozen op het bootje om naar Tarsis te varen. Trouwens het op zich reizen naar Tarsis… daar is niks mis mee natuurlijk. Dankzij zulke dappere zeelui was handel mogelijk… het was hun taak, hun roeping zou je kunnen zeggen… Maar het was heel anders gesteld met de profeet! Jona had daar niets verloren, had daar helemaal geen roeping…
Hij deed dus net hetzelfde als die matrozen… maar de motivatie achter de handeling was heel verschillend. Zij deden het goede, hij deed het slechte… Ik wil maar zeggen : daar waar de ene persoon iets doet die kan bijdragen tot het dragen van vruchten, kan een andere persoon net exact hetzelfde doen en zo bijdragen tot zijn zonden! Het is het achterliggende motief die de handeling bepaalt… Waarom doet hij het? Waartoe doet hij het?… Verwijzen naar de handelswijze van anderen is dus nooit een goede verdedigingsgrond voor een christen.
Mocht Jona dan helemaal niet naar Tarsis?… Ik ben er zeker van dat onder bepaalde omstandigheden, het goed was voor Jona om naar Tarsis te gaan. Waarom niet? Ook de inwoners daar hadden best het goede nieuws mogen horen… Maar niet wanneer de Here had gezegd : ‘Ga naar Nineve’. We kunnen als christen nooit zeggen : ‘Ik heb het recht om dit of dat te doen’, als het tegengesteld is aan de wil van God. We kunnen nooit het recht hebben, de vrijheid hebben, om verkeerd te handelen. Het zogenaamde recht om vrij te zijn (iets waar men in deze maatschappij hoog mee oploopt), is eigenlijk slaaf te zijn van onze verlangens, van ons egoisme. Gehoorzaam te zijn aan God, dat is vrijheid!
Het is dus ook geen excuus als je het verkeerde doet op een rechtvaardige manier. Jona betaalde zijn passage naar Tarsis… als man van God zal hij veel respect hebben gehad voor de matrozen… Je kan als christen op de meest vrome manier… zondigen!
Broeders en zusters, ook wij zijn dienaren van deze God. Wij staan onder een veel hogere wet dan alle andere mensen van dit land. Het is onze roeping de wil van God te doen. Wij moeten in ons leven leren op weg te gaan naar Nineve… niet naar Tarsis… Let wel : voor elk van ons ligt Nineve ergens anders… want elk van ons heeft een andere taak te vervullen (die we niet moeten gaan vergelijken met de taak van een ander). En elk van ons bedenkt waarschijnlijk allerlei ijdele excuses om maar naar Tarsis te kunnen vluchten! En er zijn er veel die de tol betalen om naar Tarsis te kunnen vluchten… en zij gaan verloren in de storm!…
Laten we ons niet leiden door bevliegingen en impulsen, zelfs al lijken ze zo goed en rechtvaardig te zijn. Laat je niet misleiden door makkelijke ‘voorzienigheid’… maar volg de wil van God naar de taak die voor je ligt. Geef ons zegen en sterkte Vader, om ook onze weg te vinden naar Nineve!
Amen.
Bijbelse Preken 