Bijbelse Preken

Gemeente,

Jezus’ eerste discipelen… De 5 eerste leerlingen van Jezus volgens de beschrijving van Johannes.
Als we aandachtig lezen zien we hoe ze telkens op een andere manier tot Jezus (tot bekering, zouden we kunnen zeggen) gebracht worden. Het is uit die verscheidenheid van methodes waar we vanmorgen enkele lessen uit willen trekken.

In feite zien we hier ‘slechts’ vier manieren (en niet 5), want de eerste manier trekt onmiddellijk een dubbel deel : 2 discipelen volgen na de woorden van Johannes de Doper. Daar waar de andere bekeringen telkens één leerling trekken. Die eerste twee discipelen waren Andreas (de broer van Simon Petrus) en een tweede leerling waarvan de naam niet vermeld staat… waarschijnlijk is dat dus Johannes (de schrijver van het evangelie) zelf. Die had namelijk de gewoonte om zichzelf nooit te vernoemen… (hadden sommige christelijke schrijvers en sprekers maar diezelfde bescheidenheid).

Die eerste manier tot bekering (verzen 35-40) mogen we eigenlijk omschrijven als de vruchten van ‘prediking’. ‘En de twee discipelen hoorden hem (Johannes de Doper) dat zeggen en volgden Jezus…’ Het is van horen zeggen! Zij hoorden Johannes de Doper getuigen van de waarheid door middel van woorden… dat is eigenlijk wat preken zouden moeten zijn.

Niet voor niets staat deze methode (de prediking!) op de eerste plaats in de opsomming van de 4 methodes… Niet voor niets brengt zij ook een dubbel deel van diegenen die tot Jezus komen! Twee leerlingen komen tot Jezus door de woorden die Johannes sprak… bij de andere methodes is het telkens maar één leerling die er bij komt.

Prediking staat op de eerste plaats in ons lijstje van methodes en draagt dubbele vruchten!… Hoe komt het dan dat prediking zo verwaarloosd wordt in onze kerken? Toen ik nog studeerde om ‘dominee’ te worden (het spijt me het te zeggen), werden we niet getraind in homiletiek… Ja, de eerste keer dat ik geacht werd een preek te maken was om onmiddellijk mijn preekconsent te kunnen verkrijgen!…

Nu kan u misschien terecht zeggen : Johannes de Doper had ook geen training in homiletiek en ook geen preekconsent. Uiteraard! Maar als zulke dingen gebeuren tijdens een studie specifiek gericht om ‘dominees’ af te leveren dan spreekt dat boekdelen over de waarde die men heden ten dage hecht aan de ‘preek’ in de kerk… Altijd maar korter als het kan, een leuke anecdote liefst, een grapje misschien… En laten we vooral niet shockeren en met een sausje van diplomatische middelmaat alles overgieten.

Daarom wil ik er gelijk bijvoegen dat ‘studie’ ook niet het allerbelangrijkste is… in sommige kringen is het alleen maar goed als een ‘dominee’ preekt (wat hij te zeggen heeft is van minder belang zolang hij maar het juiste diploma heeft). Lachwekkend is dat… Alsof de Heilige Geest alleen maar werkt via universitairen ofzo… Eigenlijk moet het dan niet verwonderlijk zijn dat God de huidige kerk straft en haar doet leeglopen…

Nu is het niet zo dat goede prediking ‘automatisch’ de kerk laat vollopen. Kijk maar naar Johannes de Doper zelf : in de verzen 29 – 34 (de dag voordien) preekte hij dezelfde boodschap als in vers 36, maar toen reageerde niemand! Het is nog altijd het voorrecht van de Geest om te werken waar en wanneer Hij wil (zelfs door een slechte prediking heen! Ook dat is mogelijk).

Wat is nu een goede prediking? Aan wat moet zoiets beantwoorden? Welke criteria kunnen we gebruiken om te weten of een prediking al dan niet ‘goed’ of ‘slecht’ is?…
Enerzijds is het handig als er een goede techniek in de preek schuilt (goede uitspraak bijvoorbeeld, een rode draad doorheen het geheel die te volgen is… dat soort dingen : techniek. Dat wordt helaas niet meer echt aangeleerd met alle gevolgen vandien)… Maar al die technische hulpmiddelen zijn zinloos als de essentie van een goeie preek niet aanwezig is. En die essentie vinden we zeer mooi terug bij Johannes de Doper. Want waarover sprak hij?

‘De volgende dag zag hij Jezus tot zich komen en zeide (het begin van de preek! Het thema!) : Zie het lam Gods, dat de zonde der wereld wegneemt…’ Dezelfde boodschap wordt door Johannes de volgende dag gebracht in vers 36 : ‘Zie het lam Gods…’

Johannes predikte de Christus, en niets anders dan de Christus! Meer nog dan dat : de Christus in zwakte (als een lam, een offer tot verzoening). Joden in die tijd verwachtten de Christus als een leeuw (de leeuw van Juda). De leeuw die de tegenstanders overwint… Dat is Jezus ook wel natuurlijk. Maar Johannes predikte de Christus zoals we Hem eigenlijk niet verwachtten… gans Anders.
Christus als het Lam, de lijdende Christus… het verachtte, geduldige, nederige offer… de verzoening die de zonde van de wereld, en van jouw persoonlijk, wegneemt.

Als dit ontbreekt in de prediking en/of de eredienst (zoals in de schuldbelijdenis bijvoorbeeld), dan is alles voor niets. Het is iets wat ik heel erg mis in veel (‘moderne’) kerken… Erger nog, in sommige kerken worden sprekers niet eens meer gevraagd als ze juist daar de nadruk op willen leggen… iets wat men blijkbaar niet meer horen wil! Arme kerk, die haar reden van bestaan vergeten is!

Nu die twee leerlingen hoorden de prediking van Johannes en volgden Jezus… en dan staat er : (vers 38) ‘Jezus keerde zich om…’ …
Mensen horen wel prediken en ze zijn misschien zelfs nieuwsgierig, maar het initiatief om tot ‘contact’ te komen ligt uiteindelijk bij Jezus! Hij is het die deze dingen regelt : ‘Wat zoekt gij?’ (de eerste woorden van Jezus in het Johannes-evangelie en dus belangrijk!). Wat is de innerlijke motivatie die ons drijft in de richting van Jezus? Zoeken we vergiffenis van onze vele fouten?… We zullen het vinden bij Hem. Zoeken we sjalom (vrede en welzijn)? Hij zal het ons schenken. Zoeken we zuiverheid? Ja, Hij zal ons een nieuw hart schenken…

En de leerlingen vroegen Hem : ‘Meester, waar houdt gij verblijf?… Hij sprak tot hen : Komt en gij zult het zien…’ Dit is uiteindelijk het enige wat we kunnen! Komen tot Hem en zien op Christus!
Zoals de Israëlieten in de woestijn moesten komen om te zien naar de slang die verhoogd werd op de houten stok, zodat het gif in hun lichaam (en geest) kon genezen!

Maar goed we zouden kunnen blijven doorpraten over deze dingen (daar valt ongelooflijk veel uit te halen), maar laat ons terugkeren naar de methodes waarmee de eerste 5 leerlingen tot Jezus werden gebracht. De eerste (en de belangrijkste : het dubbel resultaat!) was dus prediking (het spreken van woorden aangaande de Waarheid).

De tweede methode vinden we bij de bekering van Simon Petrus.
‘Andreas… vond eerst zijn broeder Simon en zeide tot hem : Wij hebben gevonden de Messias… En hij leidde hem tot Jezus…’ Deze tweede methode zouden we ‘persoonlijke getuigenis’ kunnen noemen. Van het verdere leven van Andreas weten we niet zoveel… maar misschien was dit zijn talent, zijn manier van werken, ‘persoonlijk getuigen’. Want er staat ‘Andreas vond eerst…’, wat toch wil zeggen dat hij na Petrus nog vele andere zal hebben opgezocht om ze te brengen tot Jezus.

Prediking is niet aan iedereen gegeven, maar persoonlijk getuigen zou elke gelovige toch moeten kunnen… ‘waar het hart vol van is (de Geest, het nieuwe leven), loopt de mond van over’…

Maar om één of andere reden zijn we vaak te beschaamd om erover te beginnen. Volledig misplaatst is dat… het gaat hier toch om de essentie van gewoonweg alles! Niemand mag in het ongewisse blijven! Dit is één van onze belangrijkste taken hier op aarde : delen in het goede nieuws!
Eigenlijk is persoonlijk getuigen ook een vorm van prediking als je erover nadenkt : maar dan gericht op één persoon (of gezin) en dus automatisch ‘persoonlijker’. Merk op dat ook in die persoonlijke getuigenis ‘de Christus’ weer centraal staat (net als in prediking dat zo hoort te zijn): ‘We hebben gevonden de Messias…’

Vaak valt zo’n persoonlijke getuigenis niet echt op (vandaar dat we niet zoveel weten over het verdere leven van Andreas) : persoonlijk getuigen gebeurd eigenlijk achter de schermen. Maar hoe belangrijk is het niet?! Want wie werd er bekeerd door dat individuele werk van Andreas?… Simon Petrus, de latere leider van de apostelen. Petrus die veel meer werk verzette dan Andreas zou je denken… Misschien wel, maar wie bracht hem tot Jezus? Andreas! De ‘mindere’ was de oorzaak dat de ‘meerdere’ tot inzicht werd gebracht! Zo kan het ook zeer goed in uw leven geschieden! Onderschat het werk niet dat God, door jouw persoonlijke getuigenis heen, kan volbrengen!

De derde methode (na prediking en persoonlijke getuigenis) vinden we in vers 44 : ‘en Hij (Jezus) vond Filippus. En Jezus zeide tot hem : Volg mij…’
Ook dit kan dus : een rechtstreeks ingrijpen van Jezus in het leven van een mens. Het is iets waarvoor we mogen bidden als we merken dat prediking en persoonlijk getuigenis schijnbaar geen uitwerking heeft op iemand die we graag zouden bekeren. Uiteindelijk kunnen we zelfs zeggen dat elke bekering een rechtstreeks ingrijpen is van Jezus in het hart van een mens. Want wat dood was kan niet zomaar tot leven komen zonder goddellijk ingrijpen.

De vierde methode (vanaf vers 46) toont ons de bekering van Nathanaël. Hier zou je kunnen denken dat het ook een gevolg is van persoonlijke getuigenis (namelijk door Filippus). Maar toch is dat niet helemaal zo… Filippus brengt hem wel naar Jezus, maar toch blijkt Nathanaël heel kritisch te zijn (‘Kan uit Nazareth iets goeds komen?’). De bekering van Nathanaël heeft vooral te maken met het feit dat Jezus het geheim van Nathanaël’s hart kent (‘Eer Filippus u riep, zag ik u onder de vijgeboom’). De vijgeboom is vaak een beeld van de Schriften (de bijbel). We zouden kunnen zeggen dat Nathanaël gelovig was opgevoed… Hij vertoefde graag onder het gezag van de Schrift… Hij was er als het ware klaar voor om de waarheid omtrent Christus te ontvangen.

Dit is eigenlijk de methode waar de meesten van ons ook onze bekering aan te danken hebben. We zijn opgegroeid in geloof (dankzij onze ouders). En ergens (vaak weten we niet eens wanneer precies) hebben we dan ook de geloofssprong gemaakt naar Jezus toe en wat Hij voor ons gedaan heeft aan het kruis.

Als we nu samenvattend kijken naar die vier methodes dan zien we dat we aan methode drie niets kunnen bijdragen : Jezus zelf grijpt soms in in het leven van een mens… bijgevolg mogen we stellen in geloof dat de situatie van een mens nooit hopeloos is (zelfs al lukt het ons niet om door te dringen omdat we falen in onze prediking en persoonlijke getuigenis).

Maar bij de drie andere methodes kunnen we wel degelijk onze bijdrage leveren. De vierde methode is het gevolg van opvoeding : het dagelijks omgaan met de Schrift, bidden, naar de eredienst gaan…
In die vierde methode zien we ook de eerste twee terugkomen : prediking (in de kerk) en persoonlijke getuigenis (van de ouders naar het kind). Als we als kerk die twee opnieuw zouden gaan benadrukken dan kan het niet anders dan dat er een nieuwe opwekking mag gebeuren.

Maar helaas : prediking is een bijkomstigheid geworden, een anecdote met een moraal, een verhaaltje voor het slapengaan… En persoonlijke getuigenis is ‘not done’… geloof behoort te zeer bij de privé-sfeer… je mag daar niemand mee ambeteren…
Als we op die weg verdergaan is het dan verwonderlijk dat kerken langzaam doodbloeden?…

Broeders en zusters, laten we onze lessen trekken uit dit verhaal van de bekering van de eerste leerlingen en laat ons terug leren gebruik te maken van de wapens die tot onze beschikking staan : het brengen van de goede boodschap in prediking en persoonlijke getuigenis.

Voorbede.

Hemelse Vader,

Wij bidden U voor Uw kerk,

dat prediking terug centraal mag staan,

als getuigenis van de Waarheid,

Jezus Christus en die gekruisigd.

Wij bidden U om de kracht en het inzicht

om te komen tot persoonlijke getuigenis,

zodat we mensen mogen brengen tot U.

Leer ons om als gemeente ons niet blind te staren

op theologische studie en mooie diploma’s…

maar leer ons te aanvaarden en te erkennen

wanneer iemand het talent heeft gekregen

om Uw Woord te brengen temidden van de gemeente.

Wij bidden U om zulke talenten, Vader.

Schenk ons mensen die het Woord brengen,

in prediking of persoonlijke getuigenis,

in eenvoud van woorden,

maar ook met wijsheid en doorzicht.

En geef ons ook opnieuw de kracht

om onze kinderen op te voeden in de kerk.

Geef ons de kracht om de wereldse invloed

op hen te minderen zodat ook zij

kunnen vasthouden aan Uw woorden…

Vader, wij bidden U om een nieuwe opwekking in Uw kerk.

Leer ons terug te komen tot de Waarheid van Uw Woord.

Amen.