Bijbelse Preken

Jer. 3 : 14 – 18 + Openb. 11 : 15 – 19

Gemeente,

‘En het zal gebeuren in die dagen… spreekt de HEERE, dan zal men niet meer zeggen : de ark van het verbond van de HEERE. Zij zal niet meer in het hart opkomen. Men zal er niet meer aan denken en niet meer naar omzien. Zij zal niet opnieuw gemaakt worden…’
Deze profetische tekst in Jeremia verwijst ons naar de historische, de materiële ark van het verbond (ik bedoel de gouden kist waarin o.a. de twee stenen tafelen met de geboden lagen). Daar tegenover staat onze lezing uit Openbaringen waarin verwezen wordt naar de geestelijke, de spirituele ‘ark van het verbond’ : ‘En de tempel van God in de hemel werd geopend en de ark van Zijn verbond werd zichtbaar in Zijn tempel…’ In deze twee teksten (Jeremia en Openbaringen) hebben we dus aan de ene kant de ‘letterlijke’ (de materiële ark, in Jeremia) en aan de andere kant de ‘figuurlijke’ (de geestelijke ark, in Openbaringen) tegenover elkaar.

De profetische tekst van Jeremia verwijst ons naar een tijd (de tijd waarvan Openbaringen ook spreekt) waar die letterlijke en historische ark van het verbond niet langer van tel is : de zichtbare, gouden ark, die zo belangrijk was voor het volk Israël, zal zelfs niet langer herinnert worden. Zo zal zij hebben afgedaan dankzij de genade van deze God! Dit is ons onderwerp deze morgen.

Eerst wil ik even stilstaan bij de ‘ark van het verbond’ zoals die tot ons komt in het Oude Testament : met name dus de historische, de materiële ark. In Exodus 25 kunnen we lezen hoe deze kist gemaakt diende te worden en wat de functie ervan was. De kist zelf was gemaakt van acaciahout en van binnen en van buiten overtrokken met een laag bladgoud. Het deksel op de kist werd het verzoendeksel genoemd (Hebr. ‘kapporeth’) en was van massief goud gemaakt. Aan weerszijden van het deksel waren twee uit massief goud opgetrokken ‘cherubs’, die één geheel vormden met het deksel. Het doel van de ark is voor onze uitleg van enorm belang. God sprak namelijk vanaf het verzoendeksel met Mozes over alles wat het volk moest worden medegedeeld en tevens moest de ark, de bewaarplaats van de Goddellijke Wet (de stenen tafelen), gebruikt worden om tijdens het jaarlijkse zoenoffer symbolisch de zonden te bedekken van het ganse volk Israël. God was aanwezig op de ark! Die ark was eigenlijk de enige plaats waar God letterlijk en zelfs zichtbaar (!) aanwezig was : bovenop het verzoendeksel was er de ‘Sjechina’ (een vuurgloed of lichtverschijnsel), de tegenwoordigheid van God, zichtbaar tussen de cherubim.

Eenmaal per jaar bracht de hogepriester het zoenoffer voor het gehele volk door bloed van een onschuldig lam op het deksel te sprenkelen (dat daarom verzoendeksel heette). Hiermee werd symbolisch aangegeven dat de Goddellijke Wet, in de ark vertegenwoordigt door de Tien Geboden, niet meer door God, aanwezig in de Sjechina, ‘gezien’ werd omdat het bloed het deksel bedekte! Het verzoendeksel met het bloed bevond zich als het ware tussen de ‘Sjechina’ (de aanwezigheid van God) en de Wet in de kist. En daardoor zag God niet langer de Wet, die de mens oordeelde! Bloed van een onschuldig Lam onttrok de Wet aan Zijn gezicht. Zo kon er verzoening komen tussen de schuldige mens en God. De relatie tussen God en mens kon terug worden hersteld!
Deze ark was dan ook voor het volk Israël van uiterst belang : het was het centrum van hun eredienst.

Nu wij de functie weten van de historische ark kunnen we ook beseffen hoe uitermate belangrijk dit voorwerp was voor het volk Israël… En dan lezen we deze heel vreemde profetie in Jeremia : ‘En het zal gebeuren in die dagen… spreekt de HEERE, dan zal men niet meer zeggen : de ark van het verbond van de HEERE. Zij zal niet meer in het hart opkomen. Men zal er niet meer aan denken en niet meer naar omzien. Zij zal niet opnieuw gemaakt worden…’
Deze woorden, deze profetie van Jeremia werd niet uitgesproken als een of andere bedreiging. Nee, het gaat hier wel degelijk om een belofte : een belofte van zegen die in latere tijden (wij weten nu dat de profetie spreekt over de tijd in het NT) zou geschieden. Ja, want die historische, materiële ark zou zelfs niet meer in hun hart opkomen! Ze zouden er zelfs niet meer aan denken!… En waarom zou dat zo zijn?… Omdat het materiële symbool (de historische ark, de kist) niet meer nodig zou zijn, want het volk zou de ware, spirituele Ark ontvangen hebben in de persoon van Jezus! De historische ark is dus een voorafschaduwing (zoals zovele dingen in het OT) van het waarachtige in de persoon van Jezus de Christus, die we kunnen zien als de spirituele Ark (waarnaar onze tekst uit Openbaringen verwijst).

Dat deze vergelijking (ark van het verbond = Jezus de Christus) niet bij de haren gegrepen is, kunnen we aantonen door middel van enkele puntjes, en wel ten eerste : dat in de ark (zowel de letterlijke als de spirituele ark) de Wet gedragen wordt! In de historische ark bevonden zich de twee stenen tafelen met daarop de 10 geboden (symbolisch voor de ganse Wet van de Tora). Waar is die Wet nu?… Als christenen mogen we weten dat die wet in Christus volmaakt volbracht is! Hij draagt de Wet voor ons, in onze plaats. Zijn ganse leven, gedachten, woorden en handelingen, waren als een gouden kist (figuurlijk!) om die Wet perfect te dragen! Wanneer we die Wet zien, apart van Christus, is het voor ons een verschrikking, want het oordeelt onze schuldige ziel. Maar in Hem is die Wet volmaakt gehouden voor ons. Zo lijkt Jezus de Christus op de ark van het verbond die de Wet draagt.

Ten tweede : dat de ark verzoening bewerkstelligde tussen God en mens. Dit is de centrale liturgische functie van de historische ark voor het volk Israël. De joodse godsdienst is bij uitstek ook een godsdienst van verzoening. De ark was het middel om verzoening te verkrijgen tussen God en de mens : de gebroken relatie werd er door een offer terug hersteld. Dat offer moest echter ieder jaar herhaald worden. Dit offer is hetzelfde waarover we spreken wanneer we het hebben over het offer van Jezus aan het kruis : Zijn eenmalig, oneindig offer leverde het bloed voor de eeuwigdurende verzoening.
Wanneer God als het ware kijkt naar de Wet (die we geacht worden te doen om gerechtvaardigd te worden), ziet Hij in plaats daarvan Zijn Zoon aan het kruis, die Zich, net als het verzoendeksel, bevindt tussen God en de Wet. God ziet de Wet, maar in Zijn Zoon, perfect uitgevoerd!
In die zin is Christus het waarachtig (spirituele) verzoendeksel voor ons. In die zin vervult Christus exact dezelfde functie als de historische ark van het verbond, en daarom is er na de komst van Jezus geen noodzaak meer voor die historische ark!

Ten derde : zowel de historische ark als Jezus zijn de drager van hun verbond met de mens. De historische ark was de drager van het eerste verbond (oude verbond). Jezus is de drager van het tweede verbond (nieuwe verbond). Het eerste verbond heeft daarmee niet afgedaan (ze geldt nog altijd met andere woorden). Maar zij die deel hebben aan het tweede verbond in Jezus hoeven niet langer te denken aan de oude ark van eerste verbond. In de historische ark had je naast de twee stenen tafelen (met de geboden, de Wet), ook manna en de staf van Aaron. Manna staat symbool voor het brood van Leven dat we mogen ontvangen in Jezus. En de staf van Aaron toont ons de leiding die Jezus ons geeft in ons leven. Ook in die zin lijkt Jezus dus op de oude historische ark van het verbond.

Ten vierde : God gebruikte de ark om zich te openbaren aan het volk (doorheen Mozes die sprak met God). God toonde zich in de ‘Sjechina’ (de lichtende aanwezigheid) vanop het verzoendeksel. Zo openbaart God Zich ook in de persoon van Jezus. Doorheen Jezus sprak God met de mensen. Denk aan Joh. 14:9 waar Jezus spreekt : ‘Wie Mij gezien heeft, heeft de Vader gezien…’ God kon in het OT alleen gezien worden in de ‘Sjechina’, die lichtende aanwezigheid die er was bvb in de vuurkolom bij de uittocht uit Egypte. Maar het meest vanop het verzoendeksel. Zo openbaart God Zichzelf in de eerste plaats en vooral in de persoon van Jezus de Christus!

Ten vijfde : is de ark de plaats waar de mens God kan ontmoeten. De mens in het OT kon niet dichter naderen tot God dan in het Heilige der Heiligen bij de ark van het verbond. Israël was het dichtst bij God op de dag van verzoening wanneer de Hogepriester bloed sprenkelde op de ark.
U en ik, wij hoeven niet langer te spreken over die ark van het eerste verbond! Want wij hebben een nog meer gezegende weg tot toenadering. Wij komen immers tot Christus, maar niet zoals in het OT, slechts één keer per jaar… maar iedere dag! Ja, elk ogenblik mogen wij naderen tot genadige verzoening in de gekruisigde!

En als laatste, ten zesde : de oude historische ark was het centrum van de éénheid van het volk Israël. Er waren historisch 12 stammen in het volk Israël. En hoewel die danig van mening konden verschillen over zowat alles, vonden ze elkaar rond de ark van het verbond. De ark was het symbool van hun éénheid als volk (ondanks hun verdeeldheid). Zo is het uiteindelijk ook in de kerk, broeders en zusters! Alle kerk-richtingen (denominaties), (protestanten, rooms-katholieken, anglicanen, orthodoxen…) vinden elkaar bij de nieuwe Ark van het tweede verbond, Jezus de Christus! Christenen zijn één in Hem (zelfs al beseffen we het niet altijd…).

Zodus, broeders en zusters, laten we samenvattend zeggen : Jezus de Christus vervult dezelfde rol als de oude ark van het verbond (OT). Die oude ark van het verbond was een voorafschaduwing van wat we verkregen hebben in de persoon van Jezus de Christus. Daarom ook mogen we horen in de profetie van Jeremia : ‘En het zal gebeuren in die dagen… spreekt de HEERE, dan zal men niet meer zeggen : de ark van het verbond van de HEERE…’ Men zal niet meer spreken van die oude ark van het verbond, want eigenlijk is hij ook niet meer nodig. Hij is vervangen, ja vervolmaakt in Jezus!

Verder staat er in die profetie : ‘Zij (de oude ark van het verbond) zal niet meer in het hart opkomen. Men zal er niet meer aan denken en niet meer naar omzien…’ Broeders en zusters, die oude ark hoeft niet meer in ons hart op te komen. Er hoeft helemaal geen verlangen te zijn naar die oude ark en haar functie. Want wij hebben een nieuwe Ark! Broeders en zusters, laat Christus komen in je hart! Richt je hart op Hem!… Je hoeft niet meer te denken aan de oude ark. Voor ons is dat voorbij. Denk voortdurend aan de nieuwe Ark. Laat dus je hart en je gedachten uitgaan naar Jezus, voor ons de nieuwe Ark van verzoening…. Wie is onze Redder? Wie brengt er de voortdurende verzoening tussen God en ons mensen?… Het is Jezus de Christus, de spirituele Ark van het nieuwe verbond!

Het laatste woord van de profetie is : ‘Zij (de oude ark van het verbond) zal niet opnieuw gemaakt worden…’ Want dat hoeft ook helemaal niet meer. De voortdurende terugkerende offers zijn voorbij. Het tijdelijke, bederfbare hout van de ark, overtrokken met goud, was uiteindelijk maar een arme representatie van wat we mochten ontvangen in Jezus de Christus, wiens lichaam, na de opstanding, tijdloos en onbederfelijk geworden is. De Israëlieten konden slechts een deksel zien van goud, de zogenaamde troon van God. Maar wij mogen zien (met de ogen van het geloof), het perfecte Leven en de oneindige kostbare verzoening in Christus!

Broeders en zusters, nader dan tot de nieuwe, spirituele Ark van het nieuwe verbond met God. Iedereen mag komen, wat je ook gedaan hebt in je leven. Er is voortdurende verzoening mogelijk. Laat je niet afschrikken door wat mensen er allemaal bij fantaseren van wat je moet doen om behouden te worden. Niets van dat alles! God’s invitatie is voor ons allen! Kom dan en kniel voor de nieuwe Ark. Laat Hem Koning worden van je leven. Vertoef in Zijn nabijheid en we zullen allen met Hem mogen Leven in het Heilige der Heiligen!

Voorbede.

Hemelse Vader,

Stel ons Uw Zoon, Jezus de Christus, voor ogen,

als de nieuwe ark van het nieuwe verbond.

Maak ons duidelijk hoe Uw Zoon de Wet draagt,

net zoals de oude ark de Wet in zich droeg.

Laat ons iedere dag dankbaar wezen,

hoe Jezus de Wet perfect uitvoerde voor Uw ogen.

Schenk ons de wijsheid, geef ons het inzicht,

hoe Uw Zoon volmaakte verzoening bewerkstelligde

tussen U en ons.

Niet slechts éénmaal per jaar,

maar elke dag, elk ogenblik opnieuw.

Geef ons de vrijmoedigheid om te durven naderen

tot de Ark van het nieuwe verbond.

Breng ons zo in relatie met Uw Zoon!

Wees met ons elke dag van ons leven.

Doe ons vertoeven in het Heilige der Heiligen,

in Uw lichtende aanwezigheid.

Schenk ons de kracht, om dag in dag uit,

de naaste in ons leven tot U te brengen.

Dat wij samen met alle anderen,

voor U mogen staan onder het bloed van het Lam.

Laat ons als kerk samen komen met al

Uw andere kerken en geloofsgemeenschappen.

Wij danken U voor die Ark van het verbond.

Zegen ons Algoede, en laat ons niet alleen!

Amen.