Gemeente,
‘HERE, ik heb de tijding aangaande U vernomen, ik ben, HERE, met vreze voor uw werk vervuld; roep het in het leven in de loop der jaren, maak het openbaar in de loop der jaren; gedenk in de toorn aan ontfermen
Zo begint het gebed van Habakkuk : hij heeft de ‘tijding’ (het verslag, de woorden, het gehoorde) aangaande God vernomen. Zo moet het eigenlijk altijd beginnen : horen naar het verslag, horen naar het woord van God. Horen, voor we zelf beginnen spreken! En dat horen is ook niet zo moeilijk, broeders en zusters : want God spreekt tot ons voortdurend doorheen de Schriften. Hoe jammerlijk dat we toch zo doof zijn voor wat het ons wil onderwijzen… Dit wonderlijke boekje, zo vol van wijsheid, maar zo weinig gelezen (of zo selectief gelezen) dat er maar weinigen zijn die kunnen zeggen : ‘HERE, ik heb de tijding aangaande U vernomen…’ En zelfs wanneer de Heilige Geest spreekt tot ons, zijn volk (de kerk), zijn we maar weinig gehoorzaam en alles behalve welwillend… we maken hem liever mond-dood… we verwerpen de oude geloofsovertuigingen, of we vergeten ze (de kerk heeft te lijden onder bijbels analfabetisme)… we luisteren liever naar de dwaasheden van de moderne maatschappij dan naar hemelse wijsheid. Ja, er zijn er nog maar bitter weinig christenen over die kunnen zeggen zoals Habakkuk : ‘HERE, ik heb de tijding (de woorden) aangaande U vernomen…’
En wie de tijding gehoord heeft, de woorden van de HERE, is met vrees vervuld (zo schrijft Habakkuk)… met vrees vervuld voor het werk van de HERE. ‘Het werk van de HERE’ : dat is zijn heilswerk in de wereld. Habakkuk was, in zijn tijd, met vrees vervuld voor het volk Israel : hij zag haar einde naderen… Voor ons is de kerk het uiterlijke teken van Gods heilswerk in deze wereld, of zou dat toch moeten zijn. En als we kijken naar de kerk in onze tijd… geen wonder dat we zouden moeten vrezen in onze tijd!
Wat blijft er nog van over? Waar zijn de talloze nieuwe christenen/bekeerlingen…?
In alle ernst, broeders en zusters, laten we leren luisteren naar de tijding van de HERE… wat heeft Hij ons te zeggen?… ‘Hoor, iemand zegt : Roep. En de vraag klinkt : Wat zal ik roepen? (wat zal ik de mensen bekendmaken, openbaar maken?) – Alle vlees is gras, en al zijn schoonheid als een bloem des velds. Het gras verdort, de bloem valt af, als de adem des HEREN daarover waait. Voorwaar, het volk is gras…’ (Jesaja 40:6)…. De enige zekerheid die we hebben, christen of geen christen, is de dood… de dood de enigste zekerheid van het leven (hoe triest!)… Zijn mensen/christenen zich daarvan bewust? Leven ze daarnaar? Allesbehalve!… Ze vertrappelen de naaste op zoek naar zekerheid (dit is zonde) : de dood komt omdat we zoeken naar leven ten koste van de ander. Zo komen (vallen) we dan onder de gerechtigheid van deze God… Dat is de tijding die de bijbel ons geeft. De mens als falend creatuur tegenover zijn maker, en de dwingende gerechtigheid van deze God.
En wat doet de kerk?…
Brengt ze mensen op de hoogte van deze urgente tijding van deze God?…
Is ze er trouwens nog zelf van overtuigd van die waarheid?…
Tracht ze de aanwezige mensen te onderwijzen in hun oorspronkelijke roeping?…
De kerk, broeders en zusters, doet niets… en neemt alleen maar af in aantal. Jonge mensen zijn niet langer bewogen om hier hun tijd te verdoen…
‘Ik ben, HERE, met vrees voor uw werk vervuld…’ Zoals Habakkuk keek naar het lot van Israel, zo kunnen wij kijken naar het lot van de kerk hier op aarde. En let wel, broeders en zusters, ik heb het niet alleen over het aantal, want dat is uiteindelijk maar bijkomstig. Hoe meer christenen er zijn hoe meer de goede boodschap verspreid kan worden natuurlijk… maar toch is kwaliteit oneindig veel belangrijker in de kerk dan kwantiteit. Vroeger hadden we de kwantiteit… dat is alleszins al weg… maar hadden we nog maar de kwaliteit!
Maar helaas… dat is eigenlijk ook al verdwenen. Wie zoekt er nog de waarheid? We leven in een tijd waarin alles toegelaten wordt… ook in de kerk is dat zo… ‘Waarheid’ is al lang uit de mode. ‘Relatief’… dat is het nieuwe credo! ‘Iedereen heeft wel ergens gelijk’… ‘laten we open staan voor alle overtuigingen’… Discipline en tucht : hoe ouwbollig! En als er nog ‘waarheid’ van de preekstoel komt (op zichzelf al een te zeldzaam gebeuren), dan vinden we dat eigenlijk te ‘hard’ voor onze gecultiveerde moderne zielen… ‘Zo dan, omdat gij lauw zijt en noch heet, noch koud, zal Ik u uit mijn mond spuwen…’ (Openb. 3:16). (zo, dat weten we dan ook al weer).
Als we de boodschap in de Schriften ernstig nemen (‘Ik heb de tijding aangaande U vernomen…’), dan kan het niet anders dan dat we gaan vrezen voor het heilswerk van God in deze wereld als we zien hoe de toestand van de kerk is in onze landen. Ik preek nogal wat in heel wat verschillende kerken… en ik durf te zeggen dat de helft daarvan niet meer zal bestaan binnen tien, twintig jaar… Het gras verdort, de bloem valt af… ja, maar de kerk gaat nog veel vlugger naar vergetelheid en onbeduidendheid.
We zouden zelfs kunnen vrezen dat God het licht wegneemt uit de kerk, en het schenkt aan een ander volk die hem met meer getrouwheid zal dienen…
U denkt dat ik overdrijf?… Misschien… Maar liever passioneel overdrijven dan koud en doods achter te blijven… Wij zijn de afgetakelde zonen en dochters van bezielde voorvaderen (kijk naar de apostolische tijd, de reformatie, de nadere reformatie… : ondanks vervolgingen getuigen van de waarheid, en hoe groeide de kerk op die ogenblikken!)…
O.k., wat kunnen we dan doen? We hebben de tijding gehoord… we vrezen voor de kerk… laten we dan net doen zoals Habakkuk : bidden! Bidden op gepaste wijze. Voor God verschijnen in nederigheid… Mensen bedenken allerlei andere dingen om de kerk weer op gang te krijgen… dat is allemaal heel nobel bedoeld : mensen bedenken nieuwe vormen van liturgie… misschien minder lange preken (of helemaal geen!), misschien nieuwe muziek?… of laten we hoekenwerk introduceren : iedereen mag een hoekje uitkiezen voor wat hij of zij zelf leuk vindt : bijbelstudie, gesprekskring, collage maken… jaja, bestaat echt! Alles wordt uitgeprobeerd tegenwoordig.
Maar zouden die dingen (of ze nu goed of slecht zijn) kunnen slagen zonder gebed?… Dat is toch wel het eerste wat we moeten doen : in nederigheid bekennen dat we er niet zoveel van bakken. Het probleem voorleggen, vragen om inzicht, om kracht… Dat is althans wat Habakkuk doet…
Zo begint het gebed van Habakkuk dan ook met ‘HERE’ : het is het brengen van de eigen problemen, maar ook die van de kerk, voor Gods aangezicht. Dat wil niet zeggen dat we niet als gemeenschap, als kerk, zouden moeten overleggen waar het fout loopt (tuurlijk moeten we dat doen!) en hoe we het beter aan boord zouden kunnen leggen… Maar dat alles is ijdelheid als het niet vooraf gegaan wordt door gebed. Want voor de kerk (dat is : Gods werk) is God toch wel allernoodzakelijkst!
En zie hoe bid Habakkuk? … roep uw werk in leven in de loop der jaren… ‘Werk’ (heilswerk) is bij Habakkuk niet gedefinieerd… hij bidt niet alleen voor Israel. Hij bidt voor al het werk van de HERE, en hij benoemt het niet omdat hij het dan wel eens zou kunnen beperken. Alsof ‘het werk’ alleen Israel zou zijn… of alleen ‘onze kerk’… Daarom dat er ook staat ‘uw werk’… en niet ‘ons werk’, of ‘mijn werk’… Er zijn zoveel denominaties, zoveel kerken waar men met veel vallen en opstaan tracht de goede boodschap te verkondigen… Niet alleen hier bij ons… (VPKB, Hervormde kerk…).
‘O HERE, doe uw werk herleven in de loop der jaren…’ En als dat werk van U meer mag gevonden worden in een andere kerk… doe het dan daar herleven! Zelfs al wordt onze kerk vergeten… Het gaat uiteindelijk niet om ons instituut, ons gebouw, ons lokaal… maar om Uw werk…
En misschien denkt u : ach, dat is allemaal wel fijn en zo, maar wat moeten WIJ doen? Praktisch, concreet? (Hoekenwerk in de kerk?)… Ik denk dat het bidden van Habakkuk het al aantoont wat christenen geacht worden te doen : dat is God terug centraal stellen in alles wat we doen.
Doen we dat dan niet??… Eigenlijk niet, nee… In de meeste erediensten staan de mensen centraal…
Eigenlijk heb ik nu zoveel te zeggen dat als ik zou beginnen, we hier volgende week nog zitten (waarom moet een preek tegenwoordig zo kort zijn?)… Daarom laat ik een tipje van de sluier oplichten.
Laten we kijken naar wat de Hervormers (Luther, Calvijn…) het meest belangrijke achten : en dat zijn dingen die we, als we het goed laten doordringen waar ze voor staan, eigenlijk kwijt zijn in onze huidige kerkelijke praktijk. Vijf punten : ‘maak het openbaar in de loop der jaren’ :
- Sola Scriptura : de Schrift als fundament van ons geloof. Niet de hedendaagse filosofie of psychologie of wat dan ook. Terugkeer naar de bron : zoals Luther en Calvijn met andere woorden. De Schrift centraal in de eredienst (degelijke preek). Daarbij moeten we gelijk zeggen Tota Scriptura (de ganse Schrift)… niet alleen onze favoriete tekstjes of NT tegen OT…
- Solus Christus : de leer van de bemiddelende rol van Jezus de Christus : de plaatsvervangende boetedoening noodzakelijk voor onze verzoening en rechtvaardiging voor God (niet alleen Jezus als schoon voorbeeldje)…
- Sola Gratia : gered door genade alleen. Ja, zelfs geloof is een genade. Dit is zo’n onbegrepen punt, maar het meest vitale voor kerkleven!
- Sola Fide : het is niet door geloof dat we gered worden (want dat zou een menselijke prestatie zijn), maar het is het vertrouwen op de genade die ons al gered heeft. Geloof als middel. Moeilijk punt : laten we er niet van wegvluchten of het negeren.
- Soli Deo Gloria : en dat alles tot eer van God! God centraal. Niet de mens (dat is eigenlijk altijd datgene waar we vanuit gaan), niet de kerk, niet onze overtuigingen… maar God.
Ik noemde de vijf punten even in het Latijn zodat duidelijk mag worden dat er een rijke geschiedenis aan vooraf gaat. Een reformatie die we helaas tegenwoordig bijna compleet negeren… Er is zo’n heel vreemd idee onder mensen dat als iets ouds is, het ook versleten moet zijn… We leven in een tijd dat elke generatie iets nieuws moet bedenken!… In theologie is dat helaas ook zo…
Wel, ik wil mij niet uitspreken over al die andere gebieden waar ik geen verstand van heb… maar ik zie in de Schrift hoe de profeten verlangen om een terugkeer naar de woestijntijd… Het is niet omdat techniek altijd maar verbeterd, dat ook ‘wijsheid’ automatisch zou toenemen. We kunnen best leven zonder moderne filosofieën, maar we kunnen niet leven zonder het ouderwetse evangelie! We kunnen best leven zonder oratorische welbespraaktheid, maar we kunnen niet leven zonder Christus en die gekruisigd! (om het met de ‘oude’ woorden te zeggen).
Broeders en zusters, we hebben de tijding vernomen aangaande God (de bijbel)… daardoor worden we met vrees voor het heilswerk (de kerk) van God vervuld… daarom bidden we God om een heropleving van de kerk : ‘in de loop der jaren’ staat er. Dat wil zeggen : niet voor later… maar nu, in onze tijd!
Ja, de kerk schiet danig te kort… u en ik, wij hebben niet gedaan wat van ons verwacht mocht worden…
Daarom HERE, ‘gedenk in de toorn aan ontfermen’! De toorn van God zou rechtvaardig zijn over onze mislukkingen. Zijn toorn zou terecht zijn!… Zonder ontferming, zonder genade zijn wij waardeloos.
‘HERE, ik heb de tijding aangaande U vernomen (Sola Scriptura), ik ben, HERE, met vreze voor uw werk vervuld; roep het in het leven in de loop der jaren (Solus Christus), maak het openbaar in de loop der jaren (Sola Fide); gedenk in de toorn aan ontfermen (Sola Gratia)!’
Doe uw kerk herleven HERE, tot uw eer! (Soli Deo Gloria)
Voorbede.
Hemelse Vader,
Doe iets met ons te midden van de jaren,
deze aardse jaren van verdriet en pijn en lijden,
Op het einde van de jaren is er wel verlossing in ‘t vooruitzicht…
maar die is er nu nog niet.
Laat ons niet in de steek Vader.
Laat ons nu reeds uw handelen zien : vergeet uw doel niet in ons!
En doe uw heilswerk, uw kerk herleven…
nu vandaag, te midden van de jaren van problemen en lijden.
Zult Gij ons niet doen herleven, opdat uw volk zich in U verheuge? (Psalm 85:7)
Zelfs al gaat uw kerk door moeilijke tijden… laat het niet eindigen.
Laat toch een klein deeltje herleven,
om zaad te zijn voor een nieuwe generatie!
Doe uw werk in ons herleven, uw werk van genade.
Zelfs al zijn we als dood en als droge beenderen… laat uw werk herleven!
Laat het niet wegzinken in vergetelheid en als niets worden.
Maak Uzelf bekend Vader, in het midden van de jaren…
want nu bent U nog als een God die zich verbergt voor ons.
Maak Uw kracht aan ons bekend… uw belofte, uw voorzienigheid, uw genade…
En zelfs al is uw kerk volslagen obscuur geworden in deze wereld,
maak toch Uzelf bekend!
Laat U herontdekken temidden van deze donkere jaren.
Toon ons uw genade, uw ontferming Heer!
Amen
Bijbelse Preken 