Genesis 19 : 1 – 26
Gemeente,
‘En toen hij talmde, grepen de mannen hem en zijn vrouw en zijn beide dochters bij de hand, omdat de HERE hem wilde sparen, en leidden hem uit en brachten hem buiten de stad…’
Wie was deze man die talmde?… Lot, de neef van Abraham. Abraham, de vader van de gelovigen…
Lot, als we hem gaan vergelijken met Abraham, was toch van een heel ander materiaal gemaakt denken we… Maar was dat ook werkelijk zo?…
Wat weten we eigenlijk van Lot? Dat is de eerste vraag : wat weten we van Lot? Tweede vraag : wat vertelt de tekst ons over zijn persoonlijkheid? Derde vraag : waarom talmde hij (de redens)? En laatste vraag : welke waren de vruchten van zijn talmen (de consequenties, de gevolgen)?
Wat weten we nu van Lot? Dat is een heel belangrijk punt : een cruciale vraag als we de andere vragen in de juiste context willen plaatsen. Vaak denken we, als we aan Lot denken, dat het eigenlijk gaat om een mannetje belust op eigenbelang : een egoïst (hij kiest de vruchtbare streek voor zichzelf, in plaats van het aan Abraham te laten. Later heeft hij kinderen uit een incestrelatie met z’n dochters…). Het schildert allemaal niet zo’n fraai beeld… hij lijkt wel, denken we dan in onze eigen hoogmoed, ‘ongelovig’ te zijn.
Nochthans vinden we ook heel andere geluiden in de bijbel zelf : (2 Petrus 2 : 7-8) ‘… maar de rechtvaardige Lot, die zwaar te lijden had onder de losbandige wandel van de zedelozen… want deze rechtvaardige heeft, onder hen (Sodom) wonende, dag aan dag zijn rechtvaardige ziel gekweld…’
Blijkbaar was Lot een rechtvaardige! Dat woordje wordt niet lichtzinnig gebruikt in de bijbel. Eigenlijk mag je Lot vergelijken met koning David wanner die schrijft in Psalm 119 (vers 136) : ‘Mijn ogen vloeien als waterbeken, omdat men uw wet niet onderhoudt…’ Zo zal Lot zich gevoeld hebben : Lot zag het allemaal van dichtbij gebeuren, in Sodom… en zijn ziel werd er door gekweld…
Een rechtvaardige Lot, een heilige Lot : die engelen komen dan toch ook maar om hem te redden!
Broeders en zusters, dit is een eerste heel belangrijk puntje die we uit onze tekst kunnen halen : Lot was een kind van God. Maar als kind van God, net zoals u en ik, wil niet zeggen dat hij geen fouten had, geen tekortkomingen had… we mogen gerust zeggen (als we ‘t verhaal lezen) dat hij er zelfs heel veel had… Maar misschien geldt dat ook wel voor ons…
Nu we weten dat ook Lot een kind van God was, komen we aan ons tweede puntje : wat weten we over zijn persoonlijkheid, zijn gedrag? ‘Hij talmde…’, staat er geschreven. Dat is heel wonderlijk en eigenaardig als we uitgaan van zijn geloof en van de omstandigheden in Sodom.
‘Groot is het geroep (van onrecht) over haar (Sodom) voor de HERE…’… En toch ‘talmde hij’…
‘Daarom heeft de HERE ons gezonden om haar (Sodom) te verwoesten…’… En toch ‘talmde hij’…
Als gelovige wist hij toch maar al te goed dat God zijn Woord zou houden… En toch ‘talmde hij’…
Het is duidelijk dat Lot wist wat er zou gebeuren. Hij twijfelde niet, want hij ging naar zijn schoonzonen om hen te waarschuwen… en desondanks ‘talmde hij’ zelf! Hoe vreemd!
Lot zag de engelen die gekomen waren om hem te redden, hij hoorde hun boodschap en geloofde hen… en toch ‘talmde hij’ !!
Dat is toch uitzonderlijk eigenaardig gedrag?… Broeders en zusters! Broeders en zusters van Lot (zo noem ik u en mezelf)… Ook wij talmen in ‘Sodom’!
De meeste christenen in de huidige kerk ‘talmen’ in de ‘Sodom’ van deze maatschappij waarin we leven. Hoe eigenaardig toch : dat we meer en beter weten uit de Schriften, en er toch niet naar handelen in ons leven!
Kinderen van God… u en ik… we zouden moeten vooruitgaan in geloof… maar… we staan stil, we groeien niet. We zouden warm moeten lopen van enthousiasme… maar we staan koud in onverschilligheid… We weten dat de tijd kort is, en toch leven we in deze wereld alsof het lang is. We zouden een wedren moeten racen (naar de woorden van Paulus), maar we slenteren (als we al bewegen). We ‘talmen’ met andere woorden… in Sodom.
Dit zijn de christenen die ervan overtuigd zijn dat toch niet iedereen echt ‘heilig’ kan zijn. Dat we niet allemaal super-spiritueel bezig kunnen zijn. We moeten uiteindelijk toch maar leven in deze wereld : jobje, hobbietje, tuintje, reisje naar verre einders… u kent het wel… jaja, u kent het heel goed… want ook u ‘talmt’ in Sodom…
Zelf-opoffering, ascese… ‘indien dan uw rechteroog u tot zonde zou verleiden, ruk het uit en werp het van u…’ (Matt 5:29) : dat zijn zo van die teksten die we graag ont-krachten… niet te letterlijk liefst, niet teveel consequenties van het christen-zijn…
Christenen die talmen in Sodom proberen heel hun leven de poort tot het Koninkrijk breder en breder te maken, en het kruis dat ze zouden moeten dragen lichter en lichter… Vanalles bedenken ze om het christen-zijn (aan de ene kant) en het in-de-maatschappij-leven (aan de andere kant), met elkaar te verzoenen…
Broeders en zusters van Lot, zo noem ik u, en mezelf…
Is dat dan zo ‘slecht’ dat verzoenen met het wereldse? Lot was toch nog altijd een kind van God? Ook wij zijn toch kinderen van God?… Laten we verder kijken naar Lot en wat er met hem gebeurde. En zo komen we bij het derde puntje : wat waren de redens waarom Lot talmde? (En dus : hoe komt het dat ook wij talmen?).
We hebben het al even kort aangehaald : Lot maakte een verkeerde keuze in zijn leven. Er was een tijd dat Abraham en Lot samen leefden. Dat zal een heel weldoende invloed gehad hebben op Lot. Maar door omstandigheden koos hij er voor om te scheiden van Abraham en zich te vestigen bij Sodom. Het is niet dat hij koos voor Sodom (zo erg was het nog niet)… maar wel voor de vruchtbare grond… en toevallig (of misschien niet zo toevallig) lag dat dicht bij de verdorven stad Sodom. Lot lag daar niet wakker van, want hij was toch een gelovig iemand die zich niet zou laten beinvloeden… (dacht hij)
Met andere woorden : hij liet zich niet leiden door zijn geloofsovertuiging, maar door wereldse (zeg maar gerust ‘normale’) maatstaven. Heel begrijpelijk… hoe zijn we zelf?… Wanneer we een job kiezen, wanneer we een huis kiezen, wanneer we een hobby kiezen… door wat laten we ons leiden in onze keuze?…
We laten ons leiden door wat ons hier, in deze maatschappij, ‘winst’ (niet alleen financieel, ik gebruik het woord in de meest brede zin) oplevert… in dat opzicht zijn we net als Lot. Da’s al een slechte start.
Want automatisch kwam Lot dichter bij Sodom door zijn keuze (net zoals wij door onze ‘normale’ keuzes heen steeds dichter betrokken raken op deze maatschappij). Automatisch werd Lots contact met ongelovigen (Sodom) intenser dan zijn contact met mede-gelovigen (Abraham, de vader van de gelovigen!).
De nefaste invloed daarvan is niet te onderschatten… Want het gaat altijd van kwaad naar erger : eerst één stapje (‘dat kan toch geen kwaad’), en dan nog een stapje… hops, het ravijn in… Genesis 13:12 : ‘… en (Lot) sloeg zijn tenten op tot (vlak) bij Sodom…’, en in Gen 14:12 lezen we al : ‘(Lot) nu woonde te Sodom…’
Door zijn keuzes schoof hij op in de richting van ‘Sodom’… tot hij er uiteindelijk middenin woonde.
Hij koos er voor om zich steeds meer en meer te mengen met ongelovigen…
Ik weet het : het is zo goed als onmogelijk om zulks niet te doen in deze wereld waarin we nu leven (want laten we eerlijk zijn : wie gelooft er nu nog?). Maar toch blijft er een immens verschil tussen Abraham en Lot : Lot koos er voor om zelf te naderen tot die maatschappij en die cultuur. Zolang er andere gelovigen overblijven in deze wereld moet je met hen contact zoeken : vandaar dat het gemeenschapsleven van een kerk zo belangrijk is! Meteen zijn we bij één van de pijnpunten van de huidige kerk : iedereen is als Lot : je vriendenkring is buiten de kerk… met ongelovigen. De kerk zelf is meer een wekelijks verzamelpunt geworden om één uurtje wat individueel aan geloof te doen. ‘Kerk’ en ‘het leven’ zijn effectief van elkaar gescheiden geraakt.
Geloof is iets individueels geworden, een persoonlijke hobby… je kan daar toch niemand mee lastig vallen… … zal Lot gedacht hebben in Sodom!
Negeer je het geloof in ‘wereldse’ zaken (woonplaats, werk, hobby, partner, school voor je kinderen…)… dan ga je merken dat je steeds meer en meer gaat ‘talmen’ in Sodom. Geloof wordt steeds meer gereduceerd tot iets individueels : een individuele ‘overtuiging’ zonder verdere consequenties!
Want dit mag ons vierde puntje zijn : welke waren de vruchten van het talmen van Lot in Sodom? Het antwoord is heel eenvoudig en veelzeggend : er was geen enkele vrucht!
Als gelovige, wat had Lot bewerkstelligd temidden van de inwoners van Sodom? En hij had er vele jaren vertoefd… Ongetwijfeld had hij toch veel mogelijkheden gehad om sommige mensen aldaar van de waarheid te overtuigen?… Maar als we het verhaal aandachtig lezen, merken we daar geen enkel spoor van. Er was geen rechtvaardige buiten Lot in Sodom… zelfs zijn eigen dienaren blijkbaar niet eens! Talmende zielen talmen ook in het brengen van het evangelie… t’is iets individueels, iets persoonlijks natuurlijk… we gaan anderen daar toch niet mee lastig vallen?…
We weten wel niet hoe groot Lot’s familie was… Maar dit weten we toch : dat er geen ander familielid was die God vreesde. Lot’s vrouw blijft halverwege achter als zoutpillaar, en wat zijn twee dochters even later met hun vader uitrichtten is niet voor publicatie vatbaar… en zo werd hij dan de stamvader van de afgrijselijke Moabieten en Ammonieten.
Toen Lot zijn aanstaande schoonzoons ging waarschuwen dachten ze dat hij grapjes aan het maken was… Je krijgt de indruk dat hij eigenlijk nog niet veel verteld had over z’n geloof en over die rechtvaardige God… Tsja je kan mensen daar toch niet mee lastig vallen…
Kortom : Lot stond alleen… En eigenlijk had hij dat volledig aan zijn eigen talmen te danken…
En hoe eindigde Lot??… Eigenlijk vertelt de Schrift daar maar weinig van : het laatst wat we van hem weten is dat hij leefde in een grot… We weten niet of hij daar stierf… We weten niet waar hij begraven lag (zoals Abraham)… In de bijbel wordt er vaak verteld over Abraham, Izaäk en Jakob… maar niets over de ‘rechtvaardige’ Lot… Er is een… pijnlijke stilte wat Lot betreft…
Talmende gelovigen maaien wat ze hebben gezaaid… en dat is : niets…
Het is van zulke gelovigen dat Paulus schreef in 1 Kor. 3 : 15 : ‘… maar indien iemands werk verbrandt, zal hij schade lijden, doch hij zelf zal gered worden, maar als door een vuur heen’. Misschien dacht Paulus wel aan de rechtvaardige Lot en zijn vlucht uit Sodom bij het schrijven van deze tekst…
Broeders en zusters, wij leven in een tijd, in een maatschappij en in een kerk (!) waar er een talment Lot-achtig christelijk geloof overheerst! We talmen zoals Lot (gevestigd in Sodom) en wandelen niet langer met God zoals Abraham. Wandelen met God dat is als een pelgrim zijn in je eigen tijd… als een vreemdeling zijn in je eigen maatschappij (zoals Abraham)… Wij zijn geroepen om anders te zijn : anders in het gebruik van tijd… anders in onderwerpen van gesprek (ook met ongelovigen!)… anders in be-oefenen van je hobbies… anders in vermaak… anders in kledij… Ik heb ook niet alle antwoorden, en het is soms moeilijk om te weten wat en waar en hoe. Maar dit weet ik : wil je een waarachtig getuige zijn van Christus, dan mag je niet vasthangen aan deze maatschappij en haar ‘waarden’… dan mag je niet talmen in Sodom!
Voorbede.
Hemelse Vader,
Geef ons het inzicht dat het talmen van Lot in Sodom
niet zo ver af is van onze leefwereld als we wel graag zouden denken…
Leer ons begrijpen dat ook een kind van God
gevangen kan raken in de gevolgen van zijn verkeerde keuzes…
het kiezen voor de ‘schijnbaar’ vruchtbare grond
van deze maatschappij en cultuur waarin we leven.
Doe ons inzien dat christen-zijn en
het-in-de-maatschappij-leven
niet met elkaar te verzoenen valt (hoe graag we het ook zouden willen)…
Schenk ons de kracht om vol te houden
als vreemdeling, als pelgrim op weg naar Uw hemelse tempel.
Dat we de belangrijke keuzes van het leven mogen maken
aan de hand van onze geloofsovertuiging,
en niet vanuit de zogenaamde ‘normale’ waarden van deze wereld.
Ook Abraham nam genoegen met de schijnbaar
minder vruchtbare grond ver weg van Sodom.
Laat het zo zijn in ons leven :
wij bidden U om die minder vruchtbare grond
in ons werk, in onze hobbies, in onze verlangens…
maar schenk ons dan ook de kracht om waarachtig getuige te zijn
van de waarheid : Uw zoon Jezus Christus.
Zodat ook anderen om ons heen tot vraagtekens mogen worden
bij die schijnbaar vruchtbare grond van onze maatschappij.
Zodat ook anderen niet langer talmen in Sodom…
Amen
Bijbelse Preken 