Gemeente,
‘Maar toen Kefas (Petrus) te Antiochië gekomen was, heb ik mij openlijk tegen hem verzet, omdat het ongelijk aan zijn kant was…’
In de kerkgeschiedenis wordt er veel aandacht besteed aan Petrus die te Rome zou zijn geweest, aan het eind van z’n leven… en het belang hiervan voor een bepaalde hiërarchische functie binnen de kerk (of liever gezegd binnen een bepaald soort kerk). Maar helaas vinden we van zo’n eventueel verblijf in Rome eigenlijk geen enkel spoor terug in het NT…
Dat Petrus in Antiochië verbleef en daar op z’n vingers werd getikt door Paulus… dat wordt liever vergeten of zelfs, in sommige kerken, gladjes ontkend. Ze hebben daar een ingewikkelde uitleg voor die ik hier niet zal herhalen (Kefas zou dan toch Petrus niet zijn in deze tekst), want weet u, ik beperk mij liever tot de Schrift en het toch wel vrij duidelijk, helder relaas van Paulus in zijn brief aan de Galaten : in verzen 8 en 9 gaat het wel degelijk over Petrus en ik neem dus aan dat met ‘Kefas’ (Aramees voor ‘rots’!) dan ook wel degelijk Petrus (Grieks voor ‘rots’) bedoeld wordt.
Waarom willen sommigen dit ontkennen? Omdat Petrus, we zeiden het daarnet al, in sommige denominaties als de leider van de apostelen wordt bestempeld (of zelfs als eerste ‘paus’, bischop van Rome). En hier lezen we dan in de brief aan de Galaten dat die grote leider (zeg maar : de eerste paus) terechtgewezen wordt door Paulus… da’s niet zo netjes natuurlijk. Gerommel in de kerkelijke top…
Als het christendom een puur menselijke uitvinding was geweest, door bedriegers zeg maar, die graag in de belangstelling wilden staan… dan was deze ruzie nooit opgeschreven geweest… want, geef toe, da’s toch geen reclame. Dat het er nu wel degelijk staat is omdat de heilige Geest ons iets wil leren.
Ten eerste toch wel dit : dat grote voorgangers, grote predikanten, ook grote fouten maken!
Daarom dat het ook belangrijk is dat het in onze schriftlezing wel degelijk om Petrus gaat : namelijk toch één van de grootste van de apostelen, één van de eerste getuigen van het optreden van Jezus, één van de vrienden van Jezus, de eerste die opstond op het Pinksterfeest om te preken, de eerste (ja, nog voor Paulus!) die de heidenen bij het evangelie betrok door naar Cornelius te gaan… en diezelfde Petrus (niet een andere onbelangrijke, secundaire ‘Petrus’ zoals sommige kerken u willen doen geloven)… diezelfde grote apostel… blundert er nu gezellig op los in Antiochië.
Zo’n geblunder dat Paulus moet schrijven : ‘ik heb mij openlijk tegen hem verzet, omdat het ongelijk aan zijn kant was…’ Paulus gebruikt zelfs het harde woordje ‘huichelarij’ (vers 13) : Petrus is, met andere woorden, hypocriet, doet alsof onbesnedenen ‘minder’ zijn dan echte joden… Hij bewandelde niet de ‘rechte weg naar de waarheid van het evangelie’… schrijft Paulus, zodat zelfs andere christenen (zoals Barnabas) misleid werden.
Heel erg… een ernstige fout… en dit was Simon Petrus, de ‘rots’…!
Waarom heeft Paulus dit opgeschreven? Waarom heeft hij openlijk (publiekelijk) Petrus bestraft (en niet achter de schermen om Petrus te sparen)?… Omdat we hier mogen zien dat iedereen… zelfs apostelen… bij tijd en stond fouten maken!
Zelfs de beste mensen in de kerk zijn zwak : als de genade van God christenen niet rechthoudt dan gaan ze, o zo snel, uit de bocht, de gracht in.
Broeders en zusters, dit incident tussen Petrus en Paulus staat met opzet in de Schrift : namelijk om de gelovige nederig te maken. Een waarachtig christen is bekeerd (heeft zich afgekeerd van boze wegen), is gerechtvaardigd en geheiligd. Een waarachtig christen is een kind van God, een erfgenaam van het eeuwige leven. Een waarachtig christen heeft de levende Geest mogen ontvangen… maar een waarachtig christen is nog altijd een mens, en dus niet onfeilbaar!
Je titel en je positie zijn daarbij van geen belang… Of je nu synodevoorzitter bent of dominee of ouderling of professor in de theologie… je blijft een falend mens.
Hetzelfde geld ook voor aantallen overigens. Vaak denken we omdat de meerderheid iets beslist dat het dan wel automatisch ‘goed’ zal zijn. Het is niet omdat een kerksynode een geloofsuitspraak doet, dat het ook zo is. Want het blijft een vergadering van falende mensen…
Misschien denkt u nu nog altijd dat Kefas eigenlijk toch niet Petrus is, en dat het hier gaat om een mysterieus derderangs figuur die toevallig ook ‘rots’ als bijnaam heeft. Een persoontje die heel erg zwak in het geloof stond… en dat alleen zo iemand kan blunderen… Wel, het spijt me, maar de bijbel staat vol van falende mensen : alle ‘geloofshelden’ klungelen er op los (dat maakt de bijbel echt wel tot ‘heilige (apart gezette) schrift’ als je het vergelijkt met andere religieuze literatuur).
Herinner u Abraham, de vader van alle gelovigen… die Hagar tot vrouw neemt…
Herinner u Aaron, de hogepriester… die een gouden kalf maakt…
Herinner u koning David, de man naar Gods hart… overspel en moord…
Herinner u Salomo, de meest wijze onder de mensen… en zijn problemen met zijn 1000 vrouwen…
Ach we kunnen er zoveel noemen in de bijbel die duidelijk gelovig zijn, die trachtten te doen wat God van hen vraagt… en op één of ander punt jammerlijk uit de bocht vliegen. Hetzelfde overigens in de kerkgeschiedenis…
Herinner u Maarten Luther… en zijn jodenhaat…
Herinner u Johannes Calvijn… die toeliet dat Servetus op de brandstapel eindigde…
Broeders en zusters, ik ben er zeker van dat wie we ook zouden noemen (uit de bijbel en uit de kerk), we altijd een falen kunnen vinden. En dan heb ik het echt niet over alleen kleine schoonheidsfoutjes…
Dit is een heel belangrijk inzicht uit de Schrift : mensen willen altijd vertrouwen op andere mensen die ze kunnen zien en horen… in plaats van op God (onzichtbaar, niet direct te horen…).
Het is eigen aan de mens om een ‘paus’ te willen. We denken dat als een lichtend voorbeeld, een belangrijk iemand (belangrijk door een opvallend vroom leven of door veel geleerde titels voor z’n naam) of de plaatselijke voorganger waar je veel respect voor hebt… iets zegt… dat het dan ook wel zo zal zijn… zonder dat we het zelf gaan toetsen aan de Schrift.
De meeste mensen willen de moeite niet doen om zelf te denken. Ze willen iemand die ze eigenlijk blindelings kunnen volgen! Mooi voorbeeld uit onze tekst is Barnabas : ‘zodat zelfs Barnabas zich liet medeslepen door hun huichelarij…’ (vers 13). Waarschijnlijk zal die brave man gedacht hebben : Petrus zegt het! De belangrijkste apostel zegt het! Dan zal het wel zo zijn zeker? Als ik hem hierin volg, dan kan ik toch niet fout zitten?… Goed fout dus!
Broeders en zusters, dit is het punt waar het voortdurend verkeerd loopt in de kerkgeschiedenis en in hedendaagse kerken (en dan bedoel ik niet alleen de ‘andere’ kerken). We plaatsen ons vertrouwen in de meningen van falende mensen. We hebben een goeie voorganger, en hij kan mooi preken ook… dan zal het wel juist zijn wat hij zegt?…
Petrus, Luther, Calvijn, dominee X… falende mensen. Mensen met dezelfde zwaktes, onder dezelfde verleidingen als ons… ook zij zijn stof, as, klei… ‘Wat is dan Apollos? Of wat is Paulus? Dienaren, door wie gij tot geloof gekomen zijt, en wel zoals de Here dit aan een ieder geschonken heeft…’ (1 Kor 3:5).
We moeten onze leiders, onze leraars, onze herders… alleen volgen in zoverre dat zij de Schrift volgen!
Het tweede punt waar ik even kort uw aandacht op wil vestigen : het verdedigen van de waarheid van het evangelie is belangrijker dan het vasthouden aan een foute vrede. Dit is iets waar mensen liever over zwijgen… voor de ‘lieve vrede’. Heel wat predikanten blijven tijdens de preek en in de bijbelstudie en in het pastoraat diplomatisch op de vlakte, voor de ‘lieve vrede’… er zitten toch al zo weinig mensen in de kerk, denken ze dan… we moeten er alles aan doen om de overgebleven kleine kudde toch maar niet weg te jagen…
Misschien zitten er zo weinig mensen omdat de ‘waarheid’ die in de meeste kerken gepredikt wordt, niet veel meer is dan wat lauw humanisme. Exacte, wel omschreven doctrines worden niet meer verkondigd in de kerk… want ‘iedereen heeft toch een beetje gelijk’… Godsdienst is steeds meer een individuele ervaring geworden in plaats van een leerstellig iets. Een individuele ervaring… tsja, daar heb je geen kerk voor nodig… ga wandelen in het bos of zo…
Het evangelie is de goede boodschap (vandaar dat een goede preek best lang mag duren). En een boodschap is geen ervaring voor zover ik weet. Het is iets wat je kan mededelen. Het is een wel omschreven iets, te communiceren door woorden.
Eigenlijk zou elke gelovige de essentie van het evangelie moeten kunnen brengen in pakweg 60 seconden, bij wijze van spreken… en niet omdat ze een zinnetje of een definitie van buiten geleerd hebben en dat maar aframmelen. Maar omdat ze begrijpen waar het om gaat : wat die goede boodschap van het evangelie nu eigenlijk is.
En ik heb het hier niet over allerlei bijkomstigheden (waar mensen zo graag ruzie over maken) zoals : welke liedjes zingen we? Wijn of druivesap? Hoofddoek of niet?… Zolang we de essentie van het evangelie niet glashelder voor ogen hebben, moeten we ons echt niet inlaten met die bijkomstigheden.
En zo komen we bij het derde (laatste) puntje : wat was er dan wel zo belangrijk voor Paulus dat hij er Petrus openlijk voor corrigeerde? De doctrine van de rechtvaardiging door geloof, en niet door werken (het volgen van de wet). Want daar ging het om in die confrontatie Petrus – Paulus.
Petrus zelf had als eerste de heidenen opgezocht! In Ef. 3:6 staat het ook onomwonden : ‘(dit geheimenis) dat de heidenen mede-erfgenamen zijn (van Israel), medeleden (van één lichaam) en medegenoten van de belofte in Christus Jezus door het evangelie…’
En nu in Antiochië distantieerde Petrus zich van diezelfde heidenen (niet-joden zeg maar). Alsof joden beter waren omdat ze besneden waren, omdat ze de reinigingswetten volgden… Zo wekte Petrus de indruk, door z’n gedrag (zonder het openlijk te zeggen!)… dat heidenen toch wel een mindere soort christenen waren… En daardoor werd de indruk gewekt (heel erg afwijkend van het evangelie!), dat er meer nodig was dan ‘geloof’!…
Het antwoord op de vraag : ‘Wat moet ik doen om gered te worden?’, werd bij Petrus niet alleen het fundamentele : ‘geloof in Jezus (wat hij voor ons gedaan heeft)’, maar ook : ‘geloof in Jezus en laat je besnijden en hou de rituele wetten van Mozes en doe dit en doe dat…’
Dit was voor Paulus onverdraagelijk… en dat zou het voor ons ook moeten zijn. Merken we dat er afgeweken wordt van het fundament van genade (door allerlei arminiaanse invloeden), dan moeten we ingrijpen… dan moet de goede boodschap openlijk verkondigd worden… zelfs al wordt er dan op lange teentjes getrapt… ja in zo’n geval moet de ‘lieve vrede’ wijken!
‘Maar toen Kefas (Petrus) te Antiochië gekomen was, heb ik mij openlijk tegen hem verzet, omdat het ongelijk aan zijn kant was…’ Paulus besefte maar al te goed dat de essentie van de rechtvaardiging door het geloof op het spel stond…
Zo belangrijk was de afwijking van Petrus dat Paulus hem openlijk terechtwees… Zo belangrijk was het dat Paulus het zelfs opschreef zodat het voor alle volgende generaties duidelijk zou mogen zijn dat zelfs de beste mensen onder ons falen en dat we moeten ingrijpen in de kerk wanneer we zien dat de evangelische boodschap van de rechtvaardiging door het geloof aangevuld, ja verduisterd wordt door allerlei prestatie gedachten van de mens.
Broeders en zusters, wees op uw hoede voor het falen van mensen, en daarom… wees op uw hoede voor uw eigen falen.
Voorbede.
Hemelse Vader,
Maak ons behoedzaam
voor het falen van onze leiders.
Onze theologen, onze predikanten…
onze lichtende voorbeelden in de kerkgeschiedenis…
het blijven falende mensen.
Leer ons om alles wat we horen te toetsen aan Uw Woord.
Daarom bidden wij U : maak ons vooral behoedzaam,
voor ons eigen falen, wanneer we al te snel menen
te weten wat Uw Woord aan ons verkondigd.
Maak ons behoedzaam voor onze eigen interpretaties!
Leer ons, dag in, dag uit,
alles wat we menen te weten, te toetsen aan Uw Woord.
Leer ons om geen ruzie te maken in de gemeente over allerlei futiele details,
maar wel om op te komen voor de waarheid van het evangelie!
Leg in onze harten het fundament van Uw goede boodschap :
de rechtvaardiging door geloof in Christus Jezus
en die gekruisigd voor ons.
Leer ons dat dit alleen voldoende is,
voor iedereen, voor alle tijden…
Geen extraatjes, geen bijkomende prestaties,
geen kleine lettertjes in het contract van het nieuwe verbond!
Wij willen U danken Vader,
voor die falende mensen, zoals Paulus, Petrus, Luther, Calvijn…
en zovele andere voorgangers doorheen de geschiedenis,
die Uw boodschap van genade tot ons brachtten.
Behoed ook vandaag elke voorganger, elke spreker van Uw woord in Uw kerk,
zodat ze mogen vasthouden aan het evangelie van Uw genade!
Amen.
Bijbelse Preken 